چکیده:
«محتوا یا مفهوم» یکی از دو بال آثار ادبی است که اهمیت آن کمتر از «فرم یا قالب» نیست و بررسی آن، یکی از راه-های شناخت شعر یک شاعر یا دوره است. در این پژوهش با نگرشی کلی و همهجانبه، محتوای شعر دفاع مقدس (مورد مطالعه: دفترهای ریشه در ابر، از نخلستان تا خیابان، همصدا با حلق اسماعیل و تولد در میدان) بررسی شده است. آنچه در ابتدا باعث شد گونهای شعر به نام «شعر دفاع مقدس» شناخته شود، مفهوم و محتوای شعری همسان بود؛ بنابراین نویسنده با استفاده از منابع کتابخانهای و روش تحلیل محتوا تلاش کرده است تا به پرسش اصلی پژوهش پاسخ دهد که اشتراکات و رگ و ریشههای همانند در محتوای اشعار دفاع مقدس کدام است؟ آنچه از مطالعه و بررسی چهار دفتر مهم شعری این حوزه به دست آمد، این است که مهمترین مضامین و مفاهیم مطرحشده در شعر دفاع مقدس، شهید و شهادت، واقعۀ کربلا و فرهنگ عاشورا، امید به آینده و انتظار موعود، وطندوستی، رجزخوانی و حماسه، اعتراض به افول ارزشها و... است. شاعران در طرح این مضامین از آموزههای ایرانی - اسلامی بهره گرفتهاند و درواقع بخش عظیمی از محتوای شعر دفاع مقدس، آیینی است.
In every work of art, there are two components: form and content. This is also true poetry and studies-by the poetry, the two components will be given. Look at the history of Persian literature shows that poets also those that consider both the form and content of his poetry and the other one to win it had gone down. In this study, overall vision and comprehensive content of the imposed war is studied. What was at first a kind of poetry known as the Sacred Defense poetry, concept and content of the poem was similar. The author uses library resources and content analysis has tried to unsubscribe and similar roots in the lyrical content is determined war. The most important themes and concepts presented in Sacred Defense poetry, martyrs and martyrdom in Karbala event and the culture of Ashura, hope for the future and expect the Messiah, patriotism, ranting and epics, appealed to the decline of values, and so on. The themes in the teachings Iranian poets - have taken advantage of Islamic and indeed a large part of the content of Sacred Defense poetry, ritual.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش با نگرشی کلی و همهجانبه، محتوای شعر دفاع مقدس (مورد مطالعه: دفترهای ریشه در ابر، از نخلستان تا خیابان، همصدا با حلق اسماعیل و تولد در میدان) بررسی شده است.
آنچه در ابتدا باعث شد گونهای شعر به نام «شعر دفاع مقدس» شناخته شود، مفهوم و محتوای شعری همسان بود؛ بنابراین نویسنده با استفاده از منابع کتابخانهای و روش تحلیل محتوا تلاش کرده است تا به پرسش اصلی پژوهش پاسخ دهد که اشتراکات و رگ و ریشههای همانند در محتوای اشعار دفاع مقدس کدام است؟ آنچه از مطالعه و بررسی چهار دفتر مهم شعری این حوزه به دست آمد، این است که مهمترین مضامین و مفاهیم مطرحشده در شعر دفاع مقدس، شهید و شهادت، واقعۀ کربلا و فرهنگ عاشورا، امید به آینده و انتظار موعود، وطندوستی، رجزخوانی و حماسه، اعتراض به افول ارزشها و...
شاعران در طرح این مضامین از آموزههای ایرانی - اسلامی بهره گرفتهاند و درواقع بخش عظیمی از محتوای شعر دفاع مقدس، آیینی است.
در حوزۀ ادبیات دفاع مقدس، بهویژه در دوران جنگ، شعر جایگاه والاتر و کارکرد بیشتری داشت، زیرا بسیاری از اشعار، به شکل نوحه و مرثیه و سرودهای انقلابی و با لحن حماسی، سبب تحریک و تهییج رزمندگان اسلام برای ادامه حماسهآفرینیها میشد.
به نظر میرسد با گذشت بیش از سه دهه از ظهور شعر دفاع مقدس، این نوع شعر تثبیت شده است؛ شعری که ابتدا از حیث محتوا و مضمون، خود را از پیشینۀ شعر فارسی متمایز کرده بود در حوزۀ زبان و بیان و صورت شعر نیز تجربههای جدیدی عرضه کرد.