چکیده:
گذر زمان و مشکلات پدید آمده در کتابت و استنساخ نگاشتههای حدیثی آسیبهایی را دامنگیر اسناد روایات کرده است. ارسال و افتادگی و حذف واسطه در زنجیرۀ سند، ازجملۀ آن است. این نوشتار میکوشد تا با تکیهبر سندهای روایات کتب اربعه شیوههای شناخت ارسال خفی، چرایی و نشانههای آن در سند روایات کتب اربعه را کشف، تحلیل و بررسی نماید، سوال اساسی اینکه چه عوامل یا نشانههایی سبب ارسال خفیّ در سند روایات شده است؟ چه شیوه و راهکاری برای برونرفت معضل مربوط به ارسال در سندهای روایات وجود دارد؟ برای رسیدن به این هدف، روشهایی مانند طبقهشناسی و مقایسه اسناد همگون، تخریج سند و متن حدیث در دیگر مصادر روایی، اختلاف نسخهها و دیگر قراین اجتهادی با نمونههایی از آن در سندهای روایات کتب اربعه بررسی و در بخش دوم به چرایی و نشانههای ارسال خفی مانند؛ تصحیف در سند، قلب در نام راوی یا راویان در سند، همنامی برخی راویان در سند روایات کتب اربعه پرداختهشده است.
Passing of time and problems in writings and copying of hadith's writings caused damages for documents of narrations. Transmitting, dropping and omitting of intermediary in the chain of documents are among them. This writing tries with emphasizing on documents of narrations of The Four Books, to discover, study and analyze recognizing methods of hidden transmission, reason and evidences of them in narrations of The Four Books. The basic question is what factors or evidences led to hidden transmission in documents of narrations? Which methods and approaches are there for dealing with the dilemma of transmission in documents of narrations?
For achieving this goal, we analyzed methods like taxonomy and comparison of similar documents, Takhrij(process of tracking the hadiths in various collections) of documents and text of hadith in other narrative sources, difference in versions and other Ijtehadic evidences with samples of that in documents of The Four Books, and in second chapter, dealt with reasons and evidences of hidden transmission such as: falsification in document, alternation in name of the narrator or narrators in documents and similar names of some narrators in documents of The Four Books.
خلاصه ماشینی:
این نوشتار میکوشد تا با تکیهبر سندهای روایات کتب اربعه شیوههای شناخت ارسال خفی، چرایی و نشانههای آن در سند روایات کتب اربعه را کشف، تحلیل و بررسی نماید، سؤال اساسی اینکه چه عوامل یا نشانههایی سبب ارسال خفیّ در سند روایات شده است؟ چه شیوه و راهکاری برای برونرفت معضل مربوط به ارسال در سندهای روایات وجود دارد؟ برای رسیدن به این هدف، روشهایی مانند طبقهشناسی و مقایسه اسناد همگون، تخریج سند و متن حدیث در دیگر مصادر روایی، اختلاف نسخهها و دیگر قراین اجتهادی با نمونههایی از آن در سندهای روایات کتب اربعه بررسی و در بخش دوم به چرایی و نشانههای ارسال خفی مانند؛ تصحیف در سند، قلب در نام راوی یا راویان در سند، همنامی برخی راویان در سند روایات کتب اربعه پرداختهشده است.
ب) بررسی اسناد مشابه گاه در شناسایی و کشف ارسال خفی در سند روایات از مقایسه کردن روایاتی که اسنادشان شبیهاند میتوان راهی برای مشخص کردن آسیب ارسال احتمالی در سند بهره گرفت؛ مانند روایت قاسم بن محمد از اسماعیل جعفی؛ شیخ طوسی در تهذیب چنین آورده است.
بدینسان تصحیف سبب ارسال و افتادگی در سند مذکور شده است؛ زیرا نام احمد بن محمد بن عیسی بن یزید در هیچ یک از مصادر روایی و رجالی ذکر نشده است؛ و جستجو در سند روایات کتب اربعه نشان میدهد که احمد اشعری از یزید - بن اسحاق- در منابع روایی با واسطه گزارش دارد.