چکیده:
اوراق اجاره یکی از ابزارهای جدید مالی اسلامی است که میتواند نیازهای تأمین مالی متقاضیان سرمایه و سرمایهگذاران را بهصورت شرعی برآورده نماید. صکوک اجاره اوراق بهاداری است که دارنده آن، بهصورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است که منافع آن براساس قرارداد اجاره به بانی واگذارشده است. اگر سیاستگذاران بخواهند این ابزار مالی را برای جذب سرمایه سرمایهگذاران و هدایت آنها بهسوی تولید و خدمات توسعه و ترویج کنند، نیازمند شناخت عوامل ایجاد جذابیت این اوراق از دید سرمایهگذاران هستند. مسأله اصلی این تحقیق شناسایی و رتبهبندی عوامل جذابیت اوراق اجاره (صکوک اجاره) از دید سرمایهگذاران است. این مقاله پژوهشی - کاربردی باهدف اکتشافی است که با استفاده از مرور ادبیات پژوهش و انجام مصاحبه با سرمایهگذاران و خبرگان اوراق اجاره در ایران به کدگذاری و شناسایی عوامل جذابیت میپردازد. در ادامه با استفاده از پرسشنامه، ضمن تأیید عوامل 9 گانه شناساییشده، با استفاده از تکنیکهای تحلیل شبکهای (ANP) تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به رتبهبندی عوامل میپردازد و درنهایت نتایج این دو تکنیک باهم مقایسه میشود. یافتههای پژوهش عوامل ریسک پایین، اعتماد، قابلیت معامله در بازار ثانویه، هزینه نمایندگی پایین، تضمین اصل سرمایه، بازدهی و سود معیّن، افق سرمایهگذاری، شریعت و معافیت مالیاتی را بهترتیب بهعنوان مهمترین عوامل جذابیت اوراق اجاره شناسایی کرده است.
Ijarah sukuk is one of the new securities in Islamic finance. They provide a partial ownership of the property whose interests are paid, according to the rental agreement, to the issuer. Due to the newness of Ijarah securities and their complete legal status, their importance is on the increase, and in recent years, with the issuance of them in secondary markets, including the stock market, these securities are becoming more attractive to investors. Hence, in this study, we are going to investigate and prioritize the attractiveness factors of ijarah securities (sukuk ijarah) from the investors’ perspective. The statistical society of this study includes investors and experts in ijarah securities in Iran. The time of the research is the first half of 1396, Solar Hegira. The data gathering tool was interview and questionnaire. At the beginning, through using the background of the research and interviewing investors and experts on these securities, 9 factors that influenced the attractiveness of ijarah securities were investigated. In the next step, using the Analytic Network Process (ANP) and Analytic Hierarchical Process (AHP) techniques, we determined the weight of the factors. According to research findings by ANP technique, the ranking of those factors are as follow: 1. low risk 2- trust 3-the ability to exchange in secondary market 4- low agency cost 5- guarantee of basic capital 6- specific profit 7. different investment periods 8- sharia 9. tax exemption.
خلاصه ماشینی:
یافته های پژوهش عوامل ریسک پایین ، اعتماد، قابلیت معامله در بازار ثانویه ، هزینه نمایندگی پایین ، تضمین اصل سرمایه ، بازدهی و سود معین ، افق سرمایه گذاری ، شریعت و معافیت مالیاتی را به ترتیب به عنوان مهم ترین عوامل جذابیت اوراق اجاره شناسایی کرده است .
نتایج حاصله نشان دهنده این است که نرخ هزینه مؤثر تأمین مالی برای بانک های خصوصی از طریق انتشار اوراق صکوک اجاره به نسبت پایین تر از گواهی سپرده سرمایه گذاری قرار دارد و همین دلیل باعث روی آوردن بانک ها برای پذیرش سرمایه از طریق این اوراق در صورت بررسی مشکلات آن میگردد.
فطرس و محمودی (١٣٨٨) در مقاله ای با عنوان «صکوک ابزاری مناسب برای جانشینی اوراق قرضه » به بررسی و تأثیر استفاده از اوراق صکوک اجاره در فرآیند تأمین مالی می پردازند، و در پایان به این نتیجه رسیدند که این اوراق برای موفقیت در ایران باید دارای سه ویژگی کارا بودن ، قانونیبودن و مقبول شدن باشند و با توجه به بازدهی مناسب و قطعی بودن سود و نقدشوندگی بالای آن در صورت تشکیل بازار ثانویه و نداشتن هیچ گونه شبهۀ غیرشرعی، این اوراق می تواند موردتوجه عموم مردم و به ویژه سرمایه گذاران خرد خطرگریز قرار گیرد و برای سرمایه گذاران جذاب باشد.
رحیم و احمد٦ (٢٠١٦) در مقاله ای با عنوان «اثر اعتماد در بین سرمایه گذاران اوراق صکوک» به جمع آوری داده های مربوط به نوسانات بازار سهام براساس اخبار و رویدادهای اطلاعیه صکوک بین سال ٢٠٠٧ تا ٢٠١١ میلادی شرکت های بورس مالزی پرداخته است .
Tehran: Research, Development and Islamic Studies Center -Securities and Exchange Organization.