چکیده:
تجربهکنندگان میدان نبرد آگاهند که در این میدان و هنگام رزم یا قبل از نبرد، گاهی رزمنده احساس کاستی میکند و بهدنبال رهایی از آن است. پرسش این است که قرآن در دستورالعملهای خود برای مجاهدان، در خلال غزوه بدر و احد، از میان بیشمار باورها و رفتارها، کدامین آنها را در اولویت یادگیری و نهادینهسازی به رزمندگان آن دوره ارائه کرده تا با توجه به آنها، بتوانند از آسیبها در امان باشند؟ این پژوهش درصدد است با بهرهگیری از روش توصیفی و تحلیلی و به تناسب، از روش «تفسیری» و با رویکرد عبرتپژوهی تاریخی، به اصطیاد سرفصلهای این دستورالعملها بپردازد. یافتهها حکایت از آن دارد که مجموعهای از تغییرات و اصلاحات نگرشی و رفتاری در زمینههای توحیدی و توحیدباوری، مرگ و مرگباوری، رفتارهای مومنانه قبل از ورود به رزمگاه و در میدان رزم از سوی خداوند به عنوان فرمانده اصلی جنگ توصیه شده است.
Those who have the experience of being at the front know that the fighter sometimes feels deficient in the field and think of escape during or before the battle. The question is what guidelines the Quran offered to Mujahedeen during the battles of Badr and Uhud and prioritized over the myriad of beliefs and behaviors, so that they would be immune from harm. Using a descriptive and analytical method, appropriately, this study seeks to properly investigate the headings of these guidelines, using Quran Commentaries and pointing out the lessons drawn from history. The findings suggest that a series of attitudinal and behavioral changes and adjustments in the monotheistic areas and monotheism, death and the belief about death, godlike behaviors before arriving at front and in the battlefield are recommended by God as the chief commander of the war.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی در بخش بررسی گزارشهای تاریخی و به روش «تفسیری» در بخش گزارشهای قرآنی و با رویکرد عبرتپژوهی تاریخی، به دنبال پاسخ به این پرسش است که قرآن در دستورالعملهای خود برای مجاهدان در ترمیم کاستیهای خود، در خلال غزوۀ بدر و اُحد از میان بیشمار باورها و رفتارها، کدامین آنها را در اولویت یادگیری و نهادینهسازی به رزمندگان ارائه داده است؟ عبرتگیری از تاریخ از اهدافی است که از سوی مورخان و با تأکید از سوی قرآن نیز مطرح شده است.
آن هنگام که از مجادلۀ عدهای از مؤمنان با پیامبر( در ابتدای حرکت به سوی بدر سخن به میان آمده است: «آنها پس از روشن شدن حق، باز با تو مجادله میکردند؛ (و چنان ترس و وحشت آنها را فراگرفته بود که) گویی به سوی مرگ رانده میشوند، و آن را با چشم خود مینگرند!» هرچند منابع تاریخی به توجیه تخلف برخی مسلمانان پرداختهاند، اما گزارش قرآنی از ترس برخی مسلمانان پرده برداشته است: ترسی که مسلمانان بعد از شنیدن خبر رویارویی با سپاه مشرکان نیز از خود بروز دادند.
3. از دیگر آموزههایی که در ذیل «ذکر کثیر» جای میگیرد آن دسته از صفات الهی است که در همین آیات ذکر شده و یک رزمنده با باورداشت آنها میتواند به تقویت روحیۀ خود و زدودن ترس از قلب خود اقدام کند؛ مانند: ـ «وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ».