چکیده:
«تمدن اسلامی» اصطلاحی است که بخش زیادی از تحقیقات تاریخ نگاری و تمدنی جهان را به خود اختصاص داده است؛ چیستی و چگونگیِ عوامل رویش، خیزش، شکوفایی و بالندگی تمدن اسلام، سوال های مهمی هستند که دانستن آنها، علاوه بر تسلط بر تاریخ اسلام و ایران، موجب کشف سنت های بسیار تمدنی در عرصه های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی میشود. قرن 4 و 5 هجری دوره «بالندگی تمدن اسلامی» است که به عصر طلایی و رنسانس اسلامی مشهور گردیده و نمودهای بالندگی آن در بخشهای مختلف تمدنی مانند هنر، معماری، تجارت و بازرگانی و شهرسازی و... متبلور هستند؛ واکاوی و تبیین عوامل و لوازم محوری برای دست یابی به این تمدن («فرهنگ متعالی اسلام»، «دانشمندان حاذق» و «حاکمان کارآمد»)، از مهم ترین نتایج این مقاله میباشد که با روش توصیفی - تحلیلی و منابع مختلف کتابخانه ای انجام شده است. مسأله اصلی در این پژوهش، «چیستی عوامل محوری در بالندگی تمدن اسلامی» است که به منظور رهیافتی به چهار چوبی نظری برای راهبری «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت»، ذیل «تمدن نوین اسلامی» تدوین شده است، تا از نتایج آن در سیاست گذاری ها و تصمیم گیری های کلان استفاده شود.
The term Islamic civilization has allocated a major part of the world’s historiographical and civilizational research to itself. The nature, mode of growth, rise, blossoming and dynamism of Islamic civilization are significant questions whose knowledge would not only enable one to have a command of the history of Islam and Iran but also would cause the discovery of many civilizational traditions in the cultural, political and social fields. The fourth and fifth centuries (hegira) are the period of dynamism of Islamic civilization, which is known as the Islamic Golden Age and Islamic Renaissance, whose manifestations are reflected in different civilizational arenas such as art, architecture, urban development, etc. This research has been conducted to attain an approach for a theoretical framework for leading the Islamic-Iranian model of progress under the modern Islamic civilization. The main question of this paper is as follows: What are the factors responsible for dynamism of this Islamic civilization? The findings of this paper include better understanding of pivotal factors that paved the way for the development of this civilization, the sublime culture of Islam, professional scientists, and efficient rulers. Descriptive-analytical method has been used for the analysis of the data collected from library sources. The results will be used for major policymaking and decision-making purposes.
خلاصه ماشینی:
واکاوي نقش راهبري دانشمندان و حاکمان در بالندگي تمدن اسلامي رمضان رضايي ١، بهاءالدين قهرماني نژاد شايق ٢، محمد اصغريان دستنايي 3 چکيده «تمدن اسلامي» اصطلاحي است که بخش زيادي از تحقيقات تاريخ نگاري و تمدني جهان را به خود اختصاص داده است ؛ چيستي و چگونگي عوامل رويش ، خيزش، شکوفايي و بالندگي تمدن اسلام، پرسش هاي مهمي هستند که دانستن آنها، علاوهبر تسلط بر تاريخ اسلام و ايران، موجب کشف سنت هاي بسيار تمدني در عرصه هاي فرهنگي، سياسي و اجتماعي ميشود.
مسئله اصلي در اين پژوهش ، «چيستي عوامل محوري در بالندگي تمدن اسلامي» است که به منظور دستيابي به چهارچوبي نظري براي راهبري «الگوي اسلامي ـ ايراني پيشرفت »، ذيل «تمدن نوين اسلامي» تدوين شده است تا از نتايج آن در سياست گذاريها و تصميم گيريهاي کلان استفاده شود.
واکاوي نقش راهبري دانشمندان و حاکمان در بالندگي تمدن اسلامي به نظر ميرسد نقش «دانشمندان » و «حاکمان » از اين نظر قابل توجه باشد، زيرا اثر اين دو گروه در تحولات اجتماعي آنقدر مهم است که نبي مکرم اس.
در مجموع ، تعريف «مجموعه دستاوردهاي مادي و معنوي بشر در يک منطقه ، کشور، يا عصر معين ، يا حالت پيشرفته و سازمان يافتۀ فکري و فرهنگي هر جامعه را که نشان آن، پيشرفت در علم و هنر و ظهور نهادهاي اجتماعي و سياسي است » (انوري ، ١٣٨١: ذيل کلمه )، ميتوان از تعاريف نسبتا جامع تمدن و مورد پذيرش اين مقاله دانست .