چکیده:
خداوند در قرآن تاکید فراوانی بر مذمت غفلت و غافلان داشته است و در آیات متعددی بیان میکند که بسیاری از مردم از غافلان هستند «وان کثیرا من الناس عن آیاتنا لغافلون» و گاهی بعد از رهنمودهای فراوان، تاکید کرده که از غافلان نباش «ولا تکن من الغافلین». با توجه به تفاوت دیدگاه اسلام و روانشناسی در مفهوم غفلت، تعیین ویژگیهای آن براساس منابع اسلامی و روانشناختی، ابعاد دیگری از غفلت را آشکار خواهد کرد. هدف پژوهش حاضر تعیین مولفهها، عوامل و راههای مقابله با غفلت براساس منابع اسلامی است. بدین منظور ابتدا آیات و روایات و متون دینی مرتبط جمعآوری شد و با روش تحلیل محتوا مورد تحلیل قرار گرفت، در نتیجه ویژگیها و مولفههای غفلت از منابع اسلامی استخراج گردید. نتایج حاکی از تعیین ۷ مولفه نظری برای غفلت میباشد. همچنین در این پژوهش شش علت و شش راه مقابله با غفلت بیان شده است.
Negligence has been considered one of the moral vices. Accordingly, while many people are oblivious (10: 92), the Almighty Allah has asked people to do not be among the heedless (7: 205). Given the difference between the perspective of Islam and psychology in the concept of negligence, determining its features based on Islamic and psychological sources will reveal other aspects of negligence. This paper seeks to determine the components, factors and the ways to deal with negligence based on Islamic sources. using an analysis method, and focusing on the Holy Qur’an and the collections of Tradition as well as the other Islamic texts, this paper analyzes the attributes and components of neglect. The findings show that, there are seven theoretical components and six ways to deal with neglect.
خلاصه ماشینی:
غفلت، روانشناسی اسلامی، منابع اسلامی، مؤلفهها، عوامل، راههای مقابله مقدمه مفهوم غفلت در منابع اسلامی مورد توجه قرار گرفته است.
در اصطلاح روانشناسی اسلامی غفلت، قصور و تساهل شناختی است که انگیزههای منفی را به دنبال داشته و منجر به نادیدهانگاری، بیتوجهی و فراموشی خدا و آخرت، افراد و امور مهم زندگی و عدم آگاهی نسبت به تهدیدها و خطرات واقعی میشود.
درک و فهم سطحی اولین مؤلفه از بعد شناختی مفهوم غفلت درک و فهم سطحی است، که به معنای «درک درست و صحیح نداشتن از آنچه برای انسان اهمیت دارد و فهم سطحی از تمام چیزهایی که به نوعی مرتبط با انسان است و در نتیجه عمل بر طبق درک و فهم نادرست و سطحی و اهمیت دادن به امور کماهمیت و غافل بودن از امور مهم و اصیل انسانی» میباشد.
کلمه «تلهی» از مصدر «الهاء» گرفته شده، و به معنای مشغول و سرگرم شدن به کاری و غفلت از کاری دیگر است؛ و منظور از «الهاء اموال و اولاد از ذکر خدا» آن است که اشتغال به مال و اولاد، انسان را از یاد خدا غافل میکند.
حال با توجه به اهداف آفرینش که همه آنها در یک راستا و برای رسیدن به کمال است؛ روشن میشود که بدیهی است انسانی که چنین بینشی نسبت به هدف آفرینش پیدا کند، هرگز دچار غفلت و فراموشی نمیشود و این بصیرت، مانع افتادن وی در دام غفلت خواهد شد (بهشتی، 1386، ص253).