چکیده:
اصطلاح predicate در پیشینۀ پژوهشهای زبانی برای دو مفهوم استفاده شده است. یکی در دستور سنّتی (تقسیمبندی جمله به دو بخشِ نهاد و گزاره) و دیگری در بحث روابط محمول - موضوع. زبانشناسان اخیر برای پرهیز از خلط این دو مبحث، دو اصطلاح predicate و predicator را بهترتیب برای کاربرد اوّل و دوم درنظر گرفتهاند. در زبان فارسی دو اصطلاح گزاره و محمول، میان این دو کاربرد تمایز شفّافی ایجاد کرده است. پژوهش حاضر انواع محمول را در زبان فارسی برمبنای رویکرد نقش و ارجاع بررسی کرده است تا تفاوتها و شباهتهای میان محمولهای زبان فارسی را بررسی کند. بررسی ساختار لایهای بندها و گروهها نشان داد که محمول اسمی بیشترین نزدیکی و محمول حرف اضافهای، کمترین شباهت را با محمول فعلی دارد؛ همچنین دادههای بررسیشدة نوشتار پیش رو نشان داد که محمول صفتی میتواند توصیفگرهای متنوّعی داشته باشد که بهلحاظ نوعی ازهم متفاوت هستند؛ بنابراین برخلاف رویکرد دستور نقش و ارجاع که به گروه صفتی قائل نیست، گریزی نخواهد بود جز آنکه گروهی باعنوان گروه صفتی معرّفی شود و توصیفگرهای صفتی در ساختار لایهای، در جایگاههای متفاوت جایابی شوند.
The term predicate refers to two concepts in the literature; in the traditional grammar (in dividing the sentence into two parts: the subject and the predicate) and the other in the discussion of predicate-argument relations. Recent linguists have used two terms, predicate and predicator, to avoid confusing these two terms, respectively, for the first and second definition. In Persian, the two terms “Gozɑɹe” and “mahmul” have made a clear distinction between the two concepts. The present study investigates the different types of predicators in Persian based on the role and reference grammar to consider the differences and similarities between the predicators in Persian. The consideration of the layered structure of clauses and phrases showed that the nominal predicator has the most similarity and the prepositional predicator has the least to the verbal predicator. Furthermore, the findings showed that we have to accept the adjective phrase contrary to the role and reference grammar because there are different types of adjectival modifiers which are necessary to consider according to the layered structure.
خلاصه ماشینی:
بررسـی سـاختار لایـه ای بنـدها و گروه ها نشان داد که محمول اسمی بیشترین نزدیکی و محمول حرف اضافه ای، کمترین شباهت را بـا محمـول فعلـی دارد؛ همچنـین داده های بررسیشدٔە نوشتار پیش رو نشان داد که محمول صفتی میتواند توصیف گرهای متنوّعی داشته باشد که به لحاظ نـوعی ازهـم متفاوت هستند؛ بنابراین برخلاف رویکرد دستور نقش و ارجاع که به گروه صفتی قائل نیست ، گریزی نخواهد بود جز آنکـه گروهـی باعنوان گروه صفتی معرّفی شود و توصیف گرهای صفتی در ساختار لایه ای، در جایگاه های متفاوت جایابی شوند.
ساختار لایه ای جملۀ دارای مسند صفتی و فعل ربطی در زبان انگلیسی (ون ویلین ، ٢٠٠٥: ٢٧٢) به این ترتیب آن چنان که مشخّص است ، در دستور نقـش و ارجـاع ، صـفت در دو جایگـاه یکـی در بخش حاشیۀ اسم و دیگری در جایگاه گزاره قرار میگیرد؛ امّا نکته ای که باید درنظر گرفت آن است کـه صفت توصیفی خود میتواند به دو زیربخش محمول و غیر محمولی تقسیم شود و در جایگاه گزاره نیـز همین تقسیم بندی میتواند مطرح باشـد.
براساس این ، گروه صفتی مورد اشاره همانند صفت خـارجی در جایگـاه بخـش اصلی هستۀ اسمی قرار گرفته است ؛ امّا برای ایجـاد تمـایز میـان صـفت هـای محمـولی (مجهّـز) و غیـر محمولی (خارجی) پیشنهاد میشود که ساختار صفت محمولی به مثابۀ بخش اصلی درنظـر گرفتـه شـود؛ به بیان دیگر، گروه صفتی در اینجا موقعیتی همانند بند موصولی دارد بـا ایـن تفـاوت کـه زمـان نـدارد و بنابراین بند نیست .
Heutiges Deutsch: Linguistische und didaktische Beitraege für den deutschen Sprachunterricht, Reihe III München.