چکیده:
سخنان مستقیم ابنسینا در مورد زیبایی (جمال) را میتوان در چند سطر جمع کرد؛ اما مهمتر از جمعآوری این سخنان، کشف مفهوم کلمات و روابطی است که او در جملات خود مطرح کرده است. یکی از مفاهیم پرکاربرد و مهم در مسئله زیبایی یا جمال در اندیشه ابنسینا «کمال» است. برخی از پژوهشگران در تحلیل کمال مدرَک در محسوسات، کمال مورد نظر ابنسینا را «کمال ثانی» به عنوان «شیء آنگونه که باید باشد» دانستهاند، در حالی که اگرچه ممکن است این سخن صحیح باشد، اثبات این ادعا از عبارت فوق صحیح نیست. بر همین اساس، در این پژوهش تلاش شده است با روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن نقد رویکرد رایج در مورد رابطه کمال و جمال محسوسات، چگونگی این ارتباط با استناد به عبارات او بررسی و تحلیل شود. یافتههای این پژوهش با تأکید بر رابطه عمیق کمال و جمال، نشان میدهد که با توجه به تفاوت کمال در موجودات، زیبایی ابنسینا را باید به زیبایی محسوس و غیر محسوس (مجرد) تقسیم کرد. در حقیقت، زیبایی در این دو دسته از موجودات با توجه به نوع کمال مورد نظر در آنها متفاوت خواهد بود، به اینگونه که زیبایی در غیر محسوسات، ذاتی و در محسوسات جزء عوارض آنها است؛ بنا بر این کمال در نوع اول، کمال اولی و در نوع دوم کمال ثانی است.
Although the explanations of beauty (Jamal) in the theory of Avesina are limited, it seems that they point to a very deep relation between beauty (Jamal) and perfection (Kamal). Therefore, perfection in the idea of some investigators has been expressed as the main reason for the beauty. They have introduced the second perfection in the sense objects as the beauty. They construe sense objects from the one of important phrase of Avesina, while it seems that proving this claim from that phrase is not easy and acceptable. For this reason, in this paper, while the common approaches of this issues are critiqued, by the descriptive-analytical method the relationship between beauty (Jamal) and perfection (Kamal) base of Avesina's books is evaluated and analyzed. The conclusion of this paper shows that base on the concept of perfection (Kamal) for creatures, there are two kind of beauty; one of them appertain to substantial beings and other to insubstantial beings. The perfection for the first part is the second perfection (Second Kamal) and for insubstantial beings is the first perfection (first Kamal).
خلاصه ماشینی:
برخی از پژوهشگران در تحلیل کمال مدرَک در محسوسات، کمال مورد نظر ابنسینا را «کمال ثانی» به عنوان «شیء آنگونه که باید باشد» دانستهاند، در حالی که اگرچه ممکن است این سخن صحیح باشد، اثبات این ادعا از عبارت فوق صحیح نیست.
در مورد کمال و انواع کمال در اندیشه ابنسینا پژوهشی با عنوان «بررسی تطبیقی مفهوم کمال اول و ثانی نزد ارسطو و ابنسینا» از حسن عباسی حسینآبادی در مجله حکمت و فلسفه منتشر شده است؛ اما هنوز پژوهشی در مورد نحوه ارتباط کمال و چگونگی این ارتباط با مسئله زیبایی تألیف نشده است.
کمال ثانی در عبارت «ما یجب له» و نقد رویکرد رایج همانطور که بیان شد، یکی از مفاهیم کلیدی در مورد زیبایی که در عبارات ابنسینا وجود دارد، این بخش از کلام او است: «جمال کلّ شىء و بهاؤه هو أن یکون على ما یجب له».
بر این اساس، اولین سؤال در این خصوص این است: «کمال» که از کلیدواژههای مهم اندیشه زیباییشناسی ابنسینا به شمار میرود، چگونه در تشریح اندیشه او مطرح شده و پژوهشگران با استناد به چه عبارت یا مفهومی این مفهوم را وارد زیباییشناسی ابنسینا کردهاند؟ در عبارت مشهور و معروف ابنسینا در مورد زیبایی، یعنی «جمال کلّ شىء و بهاؤه هو أن یکون على ما یجب له»، هیچ اشاره مستقیمی به کمال نشده است؛ اما چنانکه پیشتر بیان شد، با توجه به اینکه این عبارت در خصوص مجردات است و مجردات به محض وجود، تام و کامل هستند و تمام و کامل بودن برایشان ضروری است، میتوان ادعا کرد که این سخن ابنسینا قابلیت این برداشت را دارد که کمال اول در مجردات، زیبایی آنها است.