چکیده:
در این پژوهش سعی بر این است تا به بررسی بحث اخلاق از دیدگاه رازی، اندیشمند بزرگ جهان اسلام و ایران که در اقصی نقاط جهان از شهرت فراوانی برخوردارند و نمونه جامعه پزشکان سدههای پیشین است، بپردازیم. در مقالات و کتب محدودی نیز به این بحث پرداخته شده است. اما هدف ما از این پژوهش بررسی جامع تر و کامل تر اخلاق در کتب اخلاقی و پزشکی است که تا کنون کم تر بررسی شده است. برای تهیه و گردآوری این مقاله به جستجو در منابع الکترونیکی چون سایتهای ایران داک، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مجلات تخصصی نور و... و کتب اخلاقی فرد مذکور مانند سیرت فلسفی و طب روحانی و کتب طبی رازی چون الحاوی و طب منصوری، اخلاق الطبیب و... توانستیم نکات اخلاقی را استخراج کنیم. رازی در کتب اخلاقی خویش بیشتر از دو عنوان فضیلت و رذیلت (مانند حسد، تکبر، تفکر، مهربانی و...) نام میبرد که منشا و اساس این دو را هم برهم کنش عقل و هوی (هوس) میداند. به عقیده رازی عاقل کسی است که با تکیه بر عقل خویش بر هوی فائق آمده و سعی در دفع رذایل و کسب فضایل کند. رازی در کتب طبیاش هم به طور غیر مستقیم به روابط اجتماعی سالم در میان انسانها، مردم را دعوت میکند چرا که اخلاق اجتماعی بخش مهمی از زندگی یک شخص است و هرگز نباید فرد آن را به بهانههای مختلف رعایت نکند. با بررسی موشکافانه منابع فوق و تحلیل کلی از آنها توانستیم اندیشههای اخلاقی رازی را جمع آوری و در دو گروه اخلاق در پزشکی (مطالب اخلاقی موجود در آثار طبی) و اخلاق در سایر مباحث (مطالب اخلاقی موجود کتب اخلاقی) تقسیم بندی کنیم. با تفسیر این دادهها به توجه ویژه رازی به بحث اخلاق واقف شدیم تا جایی که ایشان طبیبان را ملزم به داشتن دو علم میداند؛ یکی طب جسمانی است (علم پزشکی) و دومی طب روحانی (روانشناسی اخلاق) که مکمل همدیگر نیز میباشند.
واژههای کلیدی: اخلاق، زکریای رازی، طب سنتی، اخلاق پزشکی، فضایل و رذایل، طب روحانی.
اخلاق از دیدگاه زکریای رازی
شیدا حسین پناهی1، میلاد فتحی2
1 دانش آموخته دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید مدرس کردستان، و دبیر آموزش و پرورش ناحیه 2 سنندج، کردستان، ایران
2 کارشناسی تربیت بدنی دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید مدرس سنندج، کردستان، ایران
چکیده
در این پژوهش سعی بر این است تا به بررسی بحث اخلاق از دیدگاه رازی، اندیشمند بزرگ جهان اسلام و ایران که در اقصی نقاط جهان از شهرت فراوانی برخوردارند و نمونه جامعه پزشکان سدههای پیشین است، بپردازیم. در مقالات و کتب محدودی نیز به این بحث پرداخته شده است. اما هدف ما از این پژوهش بررسی جامع تر و کامل تر اخلاق در کتب اخلاقی و پزشکی است که تا کنون کم تر بررسی شده است. برای تهیه و گردآوری این مقاله به جستجو در منابع الکترونیکی چون سایتهای ایران داک، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مجلات تخصصی نور و... و کتب اخلاقی فرد مذکور مانند سیرت فلسفی و طب روحانی و کتب طبی رازی چون الحاوی و طب منصوری، اخلاق الطبیب و... توانستیم نکات اخلاقی را استخراج کنیم. رازی در کتب اخلاقی خویش بیشتر از دو عنوان فضیلت و رذیلت (مانند حسد، تکبر، تفکر، مهربانی و...) نام میبرد که منشا و اساس این دو را هم برهم کنش عقل و هوی (هوس) میداند. به عقیده رازی عاقل کسی است که با تکیه بر عقل خویش بر هوی فائق آمده و سعی در دفع رذایل و کسب فضایل کند. رازی در کتب طبیاش هم به طور غیر مستقیم به روابط اجتماعی سالم در میان انسانها، مردم را دعوت میکند چرا که اخلاق اجتماعی بخش مهمی از زندگی یک شخص است و هرگز نباید فرد آن را به بهانههای مختلف رعایت نکند. با بررسی موشکافانه منابع فوق و تحلیل کلی از آنها توانستیم اندیشههای اخلاقی رازی را جمع آوری و در دو گروه اخلاق در پزشکی (مطالب اخلاقی موجود در آثار طبی) و اخلاق در سایر مباحث (مطالب اخلاقی موجود کتب اخلاقی) تقسیم بندی کنیم. با تفسیر این دادهها به توجه ویژه رازی به بحث اخلاق واقف شدیم تا جایی که ایشان طبیبان را ملزم به داشتن دو علم میداند؛ یکی طب جسمانی است (علم پزشکی) و دومی طب روحانی (روانشناسی اخلاق) که مکمل همدیگر نیز میباشند.
In this research, we try to study the ethics issue from the point of view of Razi, the great thinker of the Islamic
world and Iran, which is widely known around the world, and is a prototype of the community of doctors of the
past centuries. In articles and limited books, this topic is also discussed. But our goal in this research is to
examine the more comprehensive and comprehensive ethics in ethical and medical books that have been studied
so far. To prepare and compile this article, to search the electronic resources such as Iran Dac sites, the scientific
databases of the university Jihad, the comprehensive humanities portal, the specialized magazines of light and...
and the ethical books of the person mentioned, such as philosophical and spiritual medicine and books Razi
medicine, such as al-Hawi and Mansoori medicine, the ethics of al-Tabib and... we were able to extract moral
points. Razi calls in his moral books more than two titles of virtue and vice (such as envy, arrogance, thinking,
kindness, etc.), which is based on the interplay of reason and whispers. According to Razi, the wise is the one
who, by relying on his intellect, overcame Hui and try to repel vices and gain virtues. Razi in his books also
indirectly invites people to healthy social relationships among people because social morality is an important
part of a person's life, and one should never abandon it under various pretexts Do Not by scrutinizing these
resources and analyzing them in general, we were able to collect the mysterious ethical thoughts and divide them
into two groups of ethics in medicine (ethical content in medical works) and ethics in other topics (ethical
content of the moral books) do. By interpreting these data, we were particularly aware of the mysterious
attention to the extent to which he required physicians to have two sciences: one is physical medicine (medical
science) and the other is spiritual medicine (moral psychology), which complement each other they can.
خلاصه ماشینی:
اخلاق از دیدگاه زکریای رازی شیدا حسین پناهی1، میلاد فتحی2 1 دانش آموخته دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید مدرس کردستان، و دبیر آموزش و پرورش ناحیه 2 سنندج، کردستان، ایران 2 کارشناسی تربیت بدنی دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید مدرس سنندج، کردستان، ایران چکیده در این پژوهش سعی بر این است تا به بررسی بحث اخلاق از دیدگاه رازی، اندیشمند بزرگ جهان اسلام و ایران که در اقصی نقاط جهان از شهرت فراوانی برخوردارند و نمونه جامعه پزشکان سده های پیشین است، بپردازیم.
رازی در کتب طبی اش هم به طور غیر مستقیم به روابط اجتماعی سالم در میان انسان ها، مردم را دعوت می کند چرا که اخلاق اجتماعی بخش مهمی از زندگی یک شخص است و هرگز نباید فرد آن را به بهانه های مختلف رعایت نکند.
اما با نگاهی گذرا به آثار کتب باستانی یا کتبی که در قرن های گذشته توسط ایرانیان تالیف شده است پی می بریم که ردپای اخلاق تقریبا در همهی آنها موجود است یا حداقل در پی آنند که افراد به خوبیها و نیکیها متمایل شود، به همین منظور به چند کتاب برای درک بهتر گریزی میزنیم.
در جلد اول این کتاب به معیارهای پزشکی از دیگاه رازی پرداخته است که خود اندرزهایی برای پزشکان امروز نیز میباشد.
یافتههای تحقیق فلسفه اخلاق رازی بیشتر در دو کتاب مشهورش یعنی طب روحانی و سیرت فلسفی یافت می شود که تالیف این آثار تحت اثر دانشمندان باستانی یونان (سقراط و جالینوس و افلاطون) بوده است.