چکیده:
ادّبیات فولکلور از آن دسته ساختهای ادبی است که از درونیترین لایههای جوامع شکل میگیرد و گستردگی آن در زمان وابسته به سطح اثر و غالبیت خرده فرهنگها درجغرافیای خاص مکانی میباشد که در طول زمان بر توده مردم تاثیراتی می-گذارد. فولکلور کودکان، یکی از مهمترین شاخههای فولکلور محسوب میشود و مطالعۀ آن برای درک صحیحی از فرهنگ عامیانۀ جاری در جوامع ضروری است. دو اثر داستانی صمد بهرنگی که مبنای این پژوهش است، سرشار از فولکلور کودک و نوجوان است. آثار داستانی صمد بهرنگی این قابلیت را دارد که مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. وی نقش بزرگی در حفظ و انعکاس فرهنگ و ادب عامه در ادب کودک داشته است. این نویسنده شیرینسخن وظیفۀ ملی خود را به نحو احسن به انجام رسانیده و فرهنگ عامه رایج میان مردم زمان خود را در داستانهای قصههای بهرنگ و افسانههای آذربایجان انعکاس داده است. این پژوهش که به شیوۀ تحلیلی و توصیفی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای در دو کتاب قصههای بهرنگ و افسانههای آذربایجان انجام گرفته است، به طبقهبندی فولکلور کودکان از قبیل: آداب و رسوم، لغات و اصطلاحات، ادبیات، مشاغل، دعاها و نفرینهای عامه پرداخته و با ترسیم نمودار و جدول به مقایسه فراوانی این دو کتاب پرداخته شده است. حاصل این پژوهش و بررسی نشان میدهد که صمد بهرنگی با توانایی و مهارتهای علمی، مذهبی و اجتماعی خود، عناصر فولکلوریک را در ادب کودک بهکار بسته است. از میان دو مجموعه اشاره شده از صمد بهرنگی، در کتاب افسانههای آذربایجان بازتاب عناصر فرهنگ عامه شایعتر است.
Folklore literature is one of those literary structures that is formed from the innermost layers of societies and its
breadth in time depends on the level of work and the predominance of subcultures in a particular geography that
affects the masses over time. Children's folklore is one of the most important branches of folklore and its study is
essential for a correct understanding of the current popular culture in societies. Samad Behrangi's two fiction
works, which are the basis of this research, are full of children's and adolescents' folklore. Samad Behrangi's
fiction has the ability to be examined and analyzed. He has played a major role in preserving and reflecting
popular culture and literature in children's literature. This sweet-spoken author has done his national duty well
and has reflected the common popular culture among the people of his time in the stories of Behrang's stories
and Azerbaijani legends. This research, which has been done in an analytical and descriptive manner and based
on library studies in two books of colorful stories and legends of Azerbaijan, has classified children's folklore
such as: customs, words and terms, literature, jobs, prayers and public curses. By drawing a diagram and a table,
the frequency of these two books is compared. The results of this study show that Samad Behrangi, with his
scientific, religious and social skills and abilities, has used folklore elements in children's literature. Among the
two collections mentioned by Samad Behrangi, the reflection of the elements of popular culture is more common
in the book of Azerbaijani legends.
خلاصه ماشینی:
بررسی عناصر فرهنگ عامه در مجموعه داستانهای قصههای بهرنگ و افسانههای آذربایجان از صمد بهرنگی مرتضی حیدری1، اسدالله جعفری2، بدریه صحرانورد 3 1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور 2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور 2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور جهرم چکیده ادّبیات فولكلور از آن دسته ساختهای ادبی است كه از درونیترین لایههای جوامع شکل میگیرد و گستردگی آن در زمان وابسته به سطح اثر و غالبیت خرده فرهنگها درجغرافیای خاص مكانی میباشد که در طول زمان بر توده مردم تأثیراتی میگذارد.
این پژوهش که به شیوۀ تحلیلی و توصیفی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای در دو کتاب قصههای بهرنگ و افسانههای آذربایجان انجام گرفته است، به طبقهبندی فولکلور کودکان از قبیل: آداب و رسوم، لغات و اصطلاحات، ادبیات، مشاغل، دعاها و نفرینهای عامه پرداخته و با ترسیم نمودار و جدول به مقایسه فراوانی این دو کتاب پرداخته شده است.
فرضیههای تحقیق به نظر میرسد صمد بهرنگی از عناصر فرهنگ و ادب عامه تا حد زیادی در قصههای خود استفاده نموده و در تکوین و تکامل قصّهها با بسامدی متغیّر و فراخور سیر قصّهها از این مایهها یاری گرفته است.
بازتاب عناصر فرهنگ عامه در قصههای بهرنگی و افسانههای آذربایجان قصههای بهرنگ قصههای بهرنگ نوشتۀ صمدبهرنگی که انتشارات آرمانخرد در سال 1384 منتشر کرده و همین چاپ اساس کار این پژوهش قرار گرفته دارای 12داستان میباشد.
از میان دو مجموعه قصّة اشاره شده از صمد بهرنگی، در کتاب افسانههای آذربایجان بازتاب عناصر فرهنگ عامه شایعتر است.