چکیده:
از جمله هنجارهای ارزشمند از نگاه شارع مقدس، که میتواند تا سطح بینالملل تعمیم یابد، صلح است. پدیدة صلح در مواقع بالاگرفتن مشاجرات بهخصوص در سطح ملی و بینالمللی اهمیت خود را بیشتر نشان میدهد. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که مدل پدیده صلح در اندیشة دینی چیست؟ در پاسخ به سوأل مذکور، هدف این نوشتار ارائه مدلی برای صلح با تأکید بر اندیشه دینی است. برای دستیابی به این هدف از روش گراندد تئوری استفاده شده است. با این روش الگویی از پدیده صلح، علل، راهبردها و نتایج آن به تصویر کشیده شده است. یافتهها نشان داد مهمترین عوامل علی مؤثر در پدیده صلح: ارتباط و تعامل، امان و امنیت، عفو و گذشت، تمایل طرفین، وفای به پیمان، الفت و سازگاری اجتماعی؛ عوامل زمینهای: تحقیق و بررسی، ایمان، لطف و رحمت الهی، استواری و استحکام، دوری از وسوسه شیطان، دوری از جنگ و خونریزی؛ مهمترین عوامل واسطه-ای: وجود داور، رعایت حقوق، پناه دادن، عدالت، دوری از مواضع اتهام، و پیشنهاد صلح حقیقی؛ و مهمترین راهبردهای آن: درگیری با ظالم به قصد برگشت به حق، حسن کذب نافع در مسائل، سبقت جویی در صلح، اندرز نیک، جنگ علیه تعدی کنندگان برای ایجاد صلح، صلح شرافتمندانه، و دعوت بوده است. نتایج این پژوهش میتواند منجر به توسعة مفهومی پدیده صلح، و توسعة نظریات در این خصوص شود. علاوه بر آن در سطوح راهبردی سیاستگذاری خارجی و اندیشمندان حوزه روابط بین الملل و اندیشمندان اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد.
One of the valuable norms from the point of view of the holy Shari’a, which can be extended to the international level, is peace. The phenomenon of peace becomes even more important in times of conflict, especially at the national and international levels. The main question in this research is; what is the model of the phenomenon of peace in the religious thought? In answering this question, the purpose of this article is to provide a model for peace with an emphasis on the religious thought. In order to achieve this goal, the grounded theory (GT) method has been used. In this way, a model of the phenomenon of peace, its causes, strategies and results have been illustrated. The findings delineated that the most important causal factors in the phenomenon of peace are: communication and interaction, safety and security, forgiveness, willingness of both parties, faithfulness to the covenant, friendship and social adjustment. The underlying factors are: research, faith, divine grace and mercy, steadfastness and firmness, avoidance of the temptations of Satan, avoidance of war and bloodshed. The most important mediating factors are: the presence of an arbitrator, observance of rights, providing refuge, justice, avoidance of accusations, and the offer of true peace. Additionally, its most important strategies have been: fighting the oppressor with the intention of returning to the truth, the virtue of using lies that are beneficial in solving matters, pursuing peace, good advice, fighting the aggressors to make peace, honorable peace and invitation. The results of this research can lead to the conceptual development of the phenomenon of peace and the development of theories in this regard. Apart from that, it should be used at the strategic levels of foreign policy and by the intellectuals in the field of international relations and intellectuals in the social fields.
خلاصه ماشینی:
در نظرگاه آموزه هاي ديني و با نگاهي جامعه شناختي به فقه سياسـي شـيعه ، همانـا علايـق و باورهـاي ديني، اخلاق و روابط انساني در تحقق يا عدم تحقق صلح سهم به سزايي دارد و صلح نه تنها محصول ترس نيست که امري پيش دستانه ، فعالانه و از روي اقتدار است و ميتواند بسياري روابط و مناسبات حتي تا سطح بين الملل را دگرگون سازد.
دليل استفادٔە محقق از روش نظريۀ داده بنياد، ناشناخته بودن عوامل تأثيرگذار در پديدٔە صلح و زمينه ها و عوامل متعدد مؤثر در آن و نيز تلاش براي وصف پديده در قالب يک مدل جامع بوده است .
وإن جنحوا للسلم فاجنح لها وتوکل علي الله إنه هو السـميع العلـيم »(انفـال ، ١ )؛ و اگـر دشـمنان بـه صـلح و مسالمت تمايل داشتند تو نيز مايل به صلح باش و کار خود به خدا واگذار که خدا شنوا و داناست .
اهم شرايط علي مـؤثر در صـلح ازنظر قرآن و احاديث به قرار زير است : ارتباط و تعامل يکي از روش هايي که باستوسل به آن ميتوان به صلح و آشتي در بين دو گروه يا قوم يـا ملـت دست يازيد، ارتباط و تعامل است .
بعضـي شـرايط تسهيل گر مؤثر در پديدٔە صلح در قرآن و روايات بـه قـرار زيـر اسـت : وجـود داور، رعايـت حقوق ، پناه دادن ، عدالت ، دوري از مواضع اتهام ، و پيشنهاد صلح حقيقي.