چکیده:
این پژوهش با هدف مقایسه آراء فلسفی کارل پوپر و ویلهلم دیلتای در زمینه های هستی شناسی،
معرفت شناسی و روش شناسی صورت گرفته است. علت انتخاب این دو اندیشمند نفوذ گسترده
اندیشه های آنان در بین فارغ التحصیلان دانشگاهی ایران به خصوص دانشجویان رشتههای علوم
اجتماعی میباشد. روش به کار گرفته شده از نوع کتابخانهای و اسنادی میباشد. نتایج نشان میدهد
که میان فلسفه علوم اجتماعی در نزد پوپر به عنوان اصلی ترین نظریه پرداز پارادایم عقل گرائی
انتقادی و دیلتای به عنوان نماینده پارادایم هرمنوتیک تفاوتهای روشنی وجود دارد. پوپر روشهای
به کار رفته در علوم طبیعی را قابل کاربرد در علوم اجتماعی میداند ضمن آن که دیلتای بر جدایی
این دو رشته از علوم به خاطر پیچیدگی علوم انسانی تاکید دارد. روش پیشنهادی پوپر برای تمامی علوم همان روش ابطال پذیری و روش پیشنهادی دیلتای روش تفهم می باشد
خلاصه ماشینی:
نتايج نشان مي دهد که ميان فلسفه علوم اجتماعي در نزد پوپر به عنوان اصلي ترين نظريه پرداز پارادايم عقل گرائي انتقادي و ديلتاي به عنوان نماينده پارادايم هرمنوتيک تفاوت هاي روشني وجود دارد.
جهان دوم : جهان ذهني يا عقلي، جهان استعدادهاي رفتاري براي عمل کردن آنچه به نام جهان دوم خوانده مي شود- جهان ذهن - در تراز بشري، هرچه بيشتر وسيله اي براي ارتباط دادن ميان جهان هاي اول و سوم است : همه اعمال ما در جهان اول تحت تأثير دريافت و فهم جهان دومي ما از جهان سوم قرار ميگيرد و همين دليل بر آن است که چرا فهميدن ذهن و عقل بشري و خويشتن بشري بدون فهميدن جهان سوم غير ممکن است ؛ و چرا ترجمه و تفسير جهان سوم به صورت تعبير محض از جهان دوم ، يا جهان دوم به صورت بازتابي از جهان سوم ، امکانپذير نيست (پوپر،١٣٧٤: ١٦٥).
(پالمر١١٠:١٣٩٥) ٢)دومين نحله اثرگدار برانديشه ي ديلتاي، نظريه ي آمپريسم انگليسي است که به ويژه بايد به فلسفه قرن هفدهم و هجدهم انگلستان به رهبري بيکن ٣ اشاره کرد که روش جديد تجربي را در علوم انساني و فيزيکي مطرح کرد؛ کاري که با انديشه هاي لاک ٤و هيوم آغاز شده بود.
به عبارت ديگر، با تشکيل جامعه شناسي، در همان حال علم نيز به صورت تحصيلي يا منظومه ي عمومي دانش بشري درآمد و بر اثر اين کمال جامعه شناسي بود که ايجاد نظريه هاي عمومي درباره ي علوم و طبقه بندي آنها امکان پذير شد(فروند٦١:١٣٦٢).