چکیده:
ثورة العشرین، در تابستان ۱۹۲۰ میلادی، با تظاهرات گسترده مردم عراق علیه اشغال این کشور توسط نیروهای انگلیسی آغاز شد. گروههای شیعه و سنی در عراق، در این انقلاب با یکدیگر همکاری خوبی داشتند. همچنین طوایف و قبایل و تودههای شهری و افسران عراقی در سوریه، به کمک مردم عراق آمدند. هدف از این انقلاب، استقلال عراق از زیر یوغ استعمار پیر یعنی انگلیس و تاسیس دولت عربی در عراق بود. اما با وجود پیروزیهای اولیه، در اواخر اکتبر ۱۹۲۰ میلادی، با وفات رهبر انقلاب یعنی «میرزامحمدتقی شیرازی»، انگلیس توانست انقلاب را در هم بشکند. در طول انقلاب ۱۹۲۰ میلادی، شورش دیگری را کردها در شمال عراق برپا کردند که رهبریاش را «شیخمحمود برزنجی» بر عهده داشت. مرحوم آیتالله سیدمحمدصادق بحرالعلوم، که خود از شاهدان عینی آن روزهاست، مشاهدات خویش را نقل میکند. در این نوشتار ثورة العشرین در منظر این عالم برجسته حوزه علمیه نجف و مستند بر کتاب «الیومیات» ارائه میگردد.
خلاصه ماشینی:
ریشههای انقلاب ثورة العشرین از ماه شوال 1338 قمری کلید خورد و علت وقوعش این بود که مردم عراق قبل از جنگ انگلیس با عثمانی، فرصتی یافتند تا به استقلال کامل برسند و آزادیشان را از راه مسالمتآمیز به دست آورند تا اینکه دولت عراق، جنگ عمومی اعلام کرد و عراق به اشغال انگلیس درآمد.
در موردی دیگر، آنها روستایی به نام روستای حضرت حمزه7 را هدف توپخانههای خویش قرار دادند تا اینکه همه آن را تخریب کردند و ساکنان روستا با اولین شلیک توپخانه فرار نمودند و به طور هولآمیزی به سمت جزیره حرکت کردند؛ مردان و زنانی که اموالشان و حیواناتشان را رها کردند و در روستا غیر از پیرها و کودکان و نوزادان، که تعدادشان از هفده نفر تجاوز نمیکرد، دیگر شخصی باقی نماند و به محض اینکه نیروهای انگلیسی وارد این روستا شدند، این بیچارگان را به قتل رساندند و هرچه را از زیورآلات و درهم و دینار و حیوانات بود، غارت کردند و هر آنچه را از اثاث منزل نمیتوانستند ببرند، شکستند و از حیز انتفاع خارج ساختند و به این میزان از جنایتهای زننده و مصیبتهای دردناک بسنده نکردند.
دشمن نیز با بمب و توپ آنها را هدف قرار داد و بسیاری از ایشان را کشت؛ تا جایی که برخی پیکرها به دست دشمن افتادند و مردم نمیتوانستند آنها را از چنگ انگلیسیها خارج کنند و برای چند روز همانطور روی زمین افتاده بودند.
شبیه این استقلالخواهی، پس از نجف در شهرهای دیگر مثل کربلا و حلّه در سال 1334 قمری رخ داد و به ضعیف شدن هرچه بیشتر دولت عثمانی و اشغالگران انگلیسی کمک کرد.