چکیده:
با توجه به حضور گروههای مختلف نژادی، قومی، زبانی، دینی و مذهبی در جایجای ایران، حقوق این گروهها هماره مورد توجه بوده است. این مباحث با پیروزی انقلاب اسلامی جنبههای جدیدی نیز به خود گرفته و حقوق این گروهها، بهویژه اقلیتهای دینی به یکی از کانونیترین مسائل و چالشهای اجتماعی، سیاسی و حقوقی کشور بدل شده و ابعاد بینالمللی نیز پیدا کرده است. اصل ١٣ قانون اساسی، زرتشتیان، کلیمیان و مسیحیان را تنها اقلیتهای دینی شناختهشده ایرانی اعلام کرده و همین امر منشأ تقسیم اقلیتهای دینی ایرانی به دو قسم «شناختهشده» و «شناختهنشده» شده است. مجلس خبرگان قانون اساسی کوشیده است با تصویب اصل ١٤ پایانی بر مباحث پیرامون عدم شناسایی برخی اقلیتها باشد که به علت برخی از ابهامهای مفاد این اصل، کوشش موفقی به نظر نمیرسد. پس از آن نیز مقنن عادی به هنگام تصویب قانون مجازات اسلامی در سال ١٣٩٢ برای نخستین بار در تاریخ حقوق ایران از زمان مشروطه تاکنون از ایرانیانی سخن گفته که ذمی، معاهد و مستأمن نیستند که این امر منشأ بحثهای جدیدی در خصوص اقلیتهای مذکور شده است. لذا، پرسش از وضع حقوقی اقلیتهای دینی شناختهنشده در حقوق اساسی ایران را میتوان سؤال اصلی این نوشتار دانست که با روش تحلیلی–توصیفی بررسی و تلاش شده یک جمع قابلقبول بین اقتضائات تابعیت و عدم شناسایی این اقلیتها ارائه شود. این مهم بدون توجه به آموزههای فقهی، بهعنوان مبنای نظام حقوقی جمهوری اسلامی، میسور نیست و لذا پژوهش حاضر به انطباق تحلیل خود بر موازین اسلامی التزام دارد.
Today, many countries around the world have different minorities as their citizens. The Islamic Republic of Iran also has various types of minorities. Different racial, linguistic, cultural and religious minorities have formed a diverse population in Iran. Muslims in Iran are about 99.4% of the population, so the Constitution of the Islamic Republic of Iran mandates that the official religion of Iran is Islam. Then, non-Muslim Iranian citizens as “religious minorities” are divided into two general categories in the Iranian Constitution: Religious minorities subject to Article 13 of the Constitution as “recognized religious minorities” and Religious minorities subject to Article 14 of the Constitution as “unrecognized religious minorities”. The Constitution enables recognized religious minorities -Christians, Jews and Zoroastrians- to apply their own cannel law in the interpersonal affairs. According to Article 14, unrecognized religious minorities will be treated well and fairly in Iran. As mentioned in the Constitution, Iran’s legal system based on Islamic jurisprudence. So, by using citizenship -as a legal entity- and considering the teachings of Islamic jurisprudence, this research seeks to make clear the status of unrecognized Iranian religious minorities, using an analytical-descriptive method.
خلاصه ماشینی:
بررسی فقهی- حقوقی وضعیت اقلیت های دینی شناخته نشده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران علیرضا عالیپناه رضا بکشلو علیرضا محرابی زاده چکیده با توجه به حضور گروه های مختلف نژادی، قومی، زبانی، دینـی و مـذهبی در جـایجـای ایران ، حقوق این گروه ها هماره مورد توجه بوده است .
پس از آن نیز مقنن عادی به هنگام تصـویب قـانون مجـازات اسـلامی در سـال ١٣٩٢ برای نخستین بار در تاریخ حقوق ایران از زمان مشروطه تاکنون از ایرانیـانی سـخن گفته که ذمی، معاهد و مستأمن نیستند که این امر منشأ بحث هـای جدیـدی در خصـوص اقلیت های مذکور شده است .
لذا، پرسش از وضع حقوقی اقلیت های دینی شناخته نشده در حقوق اساسی ایران را میتوان سؤال اصلی ایـن نوشـتار دانسـت کـه بـا روش تحلیلـی– توصیفی بررسی و تلاش شده یک جمع قابل قبول بین اقتضائات تابعیت و عـدم شناسـایی این اقلیت ها ارائه شود.
حال ، با توجه به این که اکثریت عددی ایرانیان ، مسلمان و شیعه اثناعشری هستند و اصل ١٢ قانون اساسی ٢ نیز دین اسلام و مـذهب جعفـری را بـه عنـوان دیـن و مـذهب رسمی کشور اعلام کرده است ، وجود اقلیت دینی در ایران غیرقابل انکار است و اطلاق اقلیت بر ایرانیان غیرمسلمان بنا بر هر دو استعمال پیش گفته ، اطلاقی صحیح و موجه به نظر میرسد.
ا. اقلیت غیرمسلمان را در خارج از موضـوع اصـل ١٣ خـود بـه صـورت دوژوره ٢ شناسایی نکرده و با آن به مثابه یک امر دوفاکتو٣ برخورد کرده است ؛ بنـابراین ، باید مشخص شود اثر این عدم شناسایی چیست و چه تأثیری در حقوق آنان به عنـوان اتباع ایران دارد.