چکیده:
در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) نگاه ویژهای به مردم وجود دارد. از طرفی موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از چالشهای حکمرانی محل بحثهای نظری گسترده در سطوح تحلیل متفاوت است. در این راستا، مقاله حاضر، با هدف بررسی جایگاه مولفههای سرمایه اجتماعی در اندیشه امام خمینی (ره) از روش تحلیل محتوای کمی استفاده و دو فرضیه را آزمون نمود. تحلیل محتوا با واحد تحلیل پاراگراف در 22 جلد از کتاب صحیفه امام انجام شد. اولویت مولفههای سرمایه اجتماعی براساس تحلیل محتوای صحیفه امام حاصل از فرض نخست بدین شرح است: ارزشها و هنجارها، پیوندهای اجتماعی، اعتماد عمومی، مشارکت و در نهایت آگاهی اجتماعی. همچنین در فرض دوم محرز شد که محتوای موجود در مولفههای سرمایه اجتماعی در دیدگاه امام خمینی (ره) با عناصر موجود در نظریههای رایج سرمایه اجتماعی، تفاوتهای اساسی و ماهوی دارد. نتیجه کلی این پژوهش حاکی از این است که با توجه به آن چه در قالب مولفههای سرمایه اجتماعی از دیدگاه امام خمینی (ره) بررسی شد، مفهوم "ظرفیت اعتلای اجتماعی" مفهومی رساتر و شیواتر برای جوهره این مفاهیم است.
There is a special view of the people in Imam Khomeini's political thought. On the other hand, the issue of social capital as one of the governance challenges is the subject of extensive theoretical discussions at different levels of analysis. In this regard, the present article, with the aim of examining the position of social capital components in Imam Khomeini's thought, used the method of quantitative content analysis and tested two hypotheses. Content analysis was performed with paragraph analysis unit in 22 volumes of Imam Sahifa. The priority of the components of social capital derived from the content analysis of the Imam Sahifah is as follows: Values and norms, social bonds, public trust, participation and ultimately social awareness. It was also stated in the second assumption that the content of the components of social capital in Imam Khomeini's view differs substantially from those existing in popular social capital theories. The overall conclusion of this study is that, in light of what has been examined in terms of the components of social capital from Imam Khomeini's point of view, the concept of "capacity of social excellence" is a more formal and expressive concept for the essence of these concepts.
خلاصه ماشینی:
اولويت مولفه هاي سرمايه اجتماعي براساس تحليل محتواي صحيفه امام حاصل از فرض نخست بدين شرح است : ارزش ها و هنجار ها، پيوندهاي اجتماعي، اعتماد عمومي، مشارکت و در نهايت آگاهي اجتماعي.
به همين خاطر بايستي محتواي انديشه ايشان در قول و فعل و تقرير چه به لحاظ کيفي و چه به لحاظ کمي مورد کنکاش قرار گيرد و به اين دليل که يکي از بنيادهاي نظري در ظهور انقلاب اسلامي موضوعات متناظر سرمايه اجتماعي و مشارکت مردم است ، اکتشاف جايگاه و کيفيت سرمايه اجتماعي، مردم و امت در نظرگاه امام خميني (ره ) مهم است .
اطهري (١٣٩١) ضمن واکاوي مفهوم سرمايه اجتماعي و با بررسي سيره نظري و عملي امام خميني (ره ) و تکيه بر تحليل گفتارها و انديشه ايشان در اين باب ، عنوان داشته است که ايشان با بهره گيري بهينه از عناصر و نهادهاي مذهبي، سه مؤلفه اعتماد، انسجام و مشارکت را تقويت نموده و در نتيجه توانسته سرمايه اجتماعي جامعه ايران را به طرز مطلوب و در راستاي شکل گيري نظام جمهوري اسلامي تقويت و مديريت نمايد.
روش تحقيق در اين مقاله ، براي تعيين جايگاه مولفه هاي سرمايه اجتماعي در انديشه سياسي امام خميني (ره ) از روش تحليل محتواي کمي استفاده شده است .
بنابراين براي تحليل محتواي کمي بايستي بسامد و ميزان تکرار و تاکيد بر مولفه هاي سرمايه اجتماعي مورد سنجش قرار گيرد که شامل مراحل ذيل مي شود: الف ) انتخاب جامعه آماري ب ) معيار توصيف ج ) انتخاب يک طبقه بندي بر اساس معيار توصيف د) تعيين واحد ثبت ٥) تشخيص عناصر هر طبقه و پردازش اطلاعات و نتيجه گيري.