چکیده:
پژوهش حاضر به مطالعه آینده روابط ایران و ترکیه پرداخته است تا با تدوین سناریوهای محتمل در روابط ایران و ترکیه در افق 1408ش(2030 م) سیاستگذاران و تصمیم گیران در روابط ایران و ترکیه بتوانند به گزینههای بدیل برای تصمیمگیری بیندیشند. این تحقیق از جنبه ماهیت اکتشافی بوده و از نظر هدف، کاربردی است؛ دادههای آن آمیخته، و شیوه تجزیهوتحلیل دادهها در ردیف پژوهشهای همبستگی قرار میگیرد. در این پژوهش از روش سناریونویسی مبتنی بر تحلیل تأثیر متقاطع متوازن استفاده شد. بدین منظور ابتدا 62 متغیر مؤثر بر روابط ایران و ترکیه در ابعاد سیاسی-امنیتی، اقتصادی، فرهنگی، علم و فناوری، زیستمحیطی و کلانروندهای جهانی و منطقهای شناسایی شد. سپس با توزیع پرسشنامه در میان 35 نفر از خبرگان روابط ایران و ترکیه، اثرگذاری، اهمیت و عدم قطعیت هر یک از متغیرها مشخص شد. درنهایت روایی 57 متغیر بهعنوان عوامل مؤثر بر آینده روابط ایران و ترکیه تأیید شد. برای تحلیل نتایج پرسشنامه و انتخاب عوامل کلیدی از روشتحلیل اهمیت-عملکرداستفاده شد. درمجموع، 19 عامل دارای اهمیت و عدم قطعیت بالاتر از ارزش آستانه بودند. با استفاده از آزمون فریدمن هشت عامل نهایی انتخاب شده و حالتهای کیفی آنها مشخص شد. سپس با تشکیل پنل خبرگان و وزندهی در ماتریس تأثیر متقاطع متوازن، تحلیل نرمافزاری با سناریو ویزارد انجامشده و 4 سناریو با ناسازگاری صفر و 17 سناریو با ناسازگاری یک به دست آمد و با تلفیق سناریوهای نزدیک، در نهایت هفت سناریوی نهایی تدوین و تحلیل شد.
This research studies the Future of Iran-Turkey Relations to help the policymakers by depicting the future atmosphere of relations between the two countries, so they can think of alternative options that are closest to the national interests of the country. Therefore, the purpose of this study is to identify probable scenarios in Iran-Turkey relations on the horizon of 2030.The research is exploratory in nature, practical in purpose, mixed in data gathering, and correlational in data analysis. A scenario planning method based on cross-impact balance analysis was used in this research. First, the 62 variables affecting the Iran-Turkey relations were identified. By distributing a questionnaire among 35 experts, the effect, importance and uncertainty of each variable were determined. Finally, the validity of 57 variables were confirmed as factors and drivers affecting the future of Iran-Turkey relations. To analyze the results of the questionnaire and select the key factors, the importance-performance analysis method was used and the threshold value of significance and uncertainty was determined. In total, 19 factors had importance and uncertainty above the threshold value. Then, using Friedman test, 19 factors were ranked and by determining the cut-off point of ten, so eight final key factors were selected to form the matrix of cross-impact balance. Then, by forming a panel of experts and weighing the interactions and software analysis with Scenario Wizard,4 scenarios with zero incompatibility and 17 scenarios with incompatibility value of one, were obtained and by combining close scenarios, seven final scenarios were written and analyzed.
خلاصه ماشینی:
بنابراين ، اين پرسش مطرح ميشود که سناريوهاي محتمل در روابط ايران و ترکيه در افق ١٤٠٨ (ده سال آينده ) کدام اند؟ براي پاسخ به اين پرسش ، پژوهش حاضر با داشتن نگاهي جامع نگر به ابعاد سياسي - امنيتي، اقتصادي، فرهنگي، علم و فناوري، زيست محيطي ، و همچنين کلان روندهاي جهاني و منطقه اي مؤثر بر روابط ايران و ترکيه ، به صورت روشمند و با تلفيق داده هاي کمي و کيفي و بهره گيري از نظرات خبرگان و تحليل نرم افزاري ، به شناسايي و تدوين سناريوهاي آينده روابط ايران و ترکيه خواهد پرداخت .
در پژوهش حاضر که معطوف به بررسي آينده هاي روابط دو کشور ايران و ترکيه و شناسايي سناريوهاي محتمل است ، به دليل ماهيت اکتشافي آن ، و نيز به دليل گستردگي حوزه موضوعي، استفاده از چهارچوب نظري و مقيد بودن به نظريه اي که بتواند تمام جوانب و ابعاد متغيرهاي مؤثر بر روابط دو کشور را تبيين نمايد، اگرنه غيرممکن اما به شدت محدوديت زاست .
در اين بخش به برخي از پژوهش ها اشاره مي گردد: کتاب ها کتاب "آينده روابط ايران و ترکيه در افق "٢٠٢٥، تأليف ولي گل محمدي به بررسي روندها و آينده هاي بديل جمهوري ترکيه در افق ٢٠٢٣ با نگاهي بر روندهاي بالادستي ٢٠٢٥ پرداخته است .
اين پژوهش از جنبه ي پرداختن به عوامل مؤثر بر روابط ايران و ترکيه در تحقيق حاضر قابل استفاده است .