چکیده:
یکی از بحثهای مهم که در پژوهشهای اخلاقی به آن پرداخته شده، مسئلۀ مسئولیت اخلاقی است که جنبههای مختلف آن، اعم از شرایط و گستره، مورد واکاوی و بررسی قرار گرفته است. بین مسئولیت اخلاقی و عامل اخلاقی تفاوت وجود دارد؛ گرچه ممکن است در برخی از شرایط مشترک باشند، لکن دو مسئلة متفاوت هستند. ازاینرو پرسشی که باید مورد تحقیق قرار گیرد این است که شرایط عامل اخلاقی چیست؟ تعریف مناسب برای آن کدام است؟ تا از خلط بین مسئولیت اخلاقی و عامل اخلاقی جلوگیری شود. در اثر پیشرو به شیوة توصیفی ـ تحلیلی و روش کتابخانهای، سعی شده است تا شرایط عامل اخلاقی از منظر امامیه و آئین کاتولیک، مورد بررسی قرار گیرد. در این نوشتار نشان داده میشود که شرایط عامل اخلاقی از منظر امامیه و آئین کاتولیک، با اندک تفاوتی، شباهت فراوانی با یکدیگر دارند. با توجه به بررسیهای صورتگرفته، محور بحث در شرایط عامل اخلاقی، از منظر امامیه و آئین کاتولیک بحث تمییز است.
One of the important issues in ethical researches is the issue of moral responsibility, which its various aspects, including conditions and scope, have been studied. There is a difference between moral responsibility and the moral factor. Although they may have some similarities in some issues, they are two different notions. So, the question of this research is what are the conditions of the moral factor? What is the appropriate definition for it? To avoid confusion between moral responsibility and moral agent. Using a descriptive-analytical method, this paper studies the conditions of the moral factor from the perspective of Shia Imamiyah and Catholicism. The findings show that, the conditions of the moral factor are very similar to each other in Shia Imamiyah and Catholicism.
خلاصه ماشینی:
اما آنچه در اینجا باید روشن شود آن است که انسان از چه زمانی صاحب علم و آگاهی میشود؟ اگر انسان با توجه به غایت فعل، افعال خودش را انجام دهد، در این صورت این فعل او، کمالی را برایش به ارمغان خواهد آورد، و این از مراتب بالای علم و آگاهی برای انسان است.
در این بخش به شرایط عامل اخلاقی از منظر آئین کاتولیک پرداخته میشود و هر شرط، به صورت مستقل مورد بررسی قرار خواهد گرفت، تا حدود آن روشن شود.
لازم به ذکر است؛ یکی از آئینهای کلیسای کاتولیک، تعمید است (رسولزاده و باغبانی، 1389، ص529) که با اختلافنظرهایی که در مورد این آئین وجود دارد ـ ازجمله اینکه شامل کودکان هم میشود یا خیر ـ (مکگراث، 1393، ج2، ص811) مورد پذیرش کلیسای کاتولیک (مفتاح و دیگران، 1393، ص367) است.
اما آنچه محل بحث است، این است که از چه زمانی انسان قادر بر انجام فعل اخلاقی است؟ از نظر آئین کاتولیک اگر کودک به سن تمییز برسد، بر عهدة او تکالیفی است.
پس میتوان این نتیجه را گرفت که کودک وقتی به سن تمییز میرسد و پذیرای آئین تثبیت میشود، عامل اخلاقی است، ولو اینکه هنوز به سن بلوغ جسمی نرسیده است.
با این تفاوت که از نظر امامیه در هفت سالگی، کودک قدرت بر تشخیص بین خوب و بد را دارد و در آئین کاتولیک زمانی است که کودک به سن تمییز برسد.