چکیده:
بیان مسئله
زورخانه مکانی برای ورزش و تعالی شخصیت در ایران قدیم بوده است. محلی که در پیدایش و چرایی آن ابهام فراوانی وجود دارد. ولی این ابهام مانع به وجودآمدن اشتراکاتی در نظریات مربوط به زورخانه نشده است. کارکردهای فراورزشی زورخانه در اجتماع ایران قدیم، که در تمامی نظریات به آنها توجه شده، باعث اهمیت مضاعف این عنصر مهم در شهر ایرانی می شده است.
هدف پژوهش
در این مقاله با هدف بررسی منظرین زورخانه، به نظریات متفاوت مربوط به پیدایش زورخانه پرداخته شده و کارکردهای زورخانه جهت بررسی آن به عنوان منظر، مورد تحلیل قرار گرفته است.
روش پژوهش
روش مورد استفاده در این تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و مطالعات اسنادی و کتابخانه ای بر مبنای جمع آوری کتب و مقالات معتبر صورت پذیرفته است.
نتیجه گیری
نظریات مختلفی زمان تشکیل زورخانه را در گستره تاریخ ایران، از آیین مهر تا دوران صفویه نسبت می دهند و هرکدام دلایل و نمادهایی را برای این استدلال بیان کرده اند. در بررسی منظرین زورخانه، مشخص شده است که زورخانه دارای کارکردهای متفاوتی مانند محلی اجتماعی برای گردهم آمدن، ترویج و تبلیغ مذهب، تعلیم و تربیت، آموزش و فرهنگ سازی، کمک و حمایت مردم و برگزاری آیین ها و مراسم مختلف علاوه بر ورزش بوده است. مرور این کارکردها می تواند زورخانه را نه به عنوان یک مکان تاریخی بلکه به عنوان یک منظر فرهنگی منحصر به فرد مطرح کند.
خلاصه ماشینی:
در بررسی منظرین زورخانه، مشخص شده است که زورخانه دارای کارکردهای متفاوتی مانند محلی اجتماعی برای گردهم آمدن، ترویج و تبلیغ مذهب، تعلیم و تربیت، آموزش و فرهنگسازی، کمک و حمایت مردم و برگزاری آیینها و مراسم مختلف علاوه بر ورزش بوده است.
با توجه به برخی قرابتهای نمادین و محتوایی بین زورخانه و باورهای موجود در آیین مهر، این گمان وجود دارد که این ورزش در آن دوران شکل گرفته است و به مرور زمان در فرهنگ ایران نهادینه شده است.
این امر با توجه به آنکه یکی از اهداف عالی ایرانیان از ورزشهای جنگی و پهلوانی، در دوران گذشته آمادهساختن خود برای کشتیگیری و نبرد تن به تن بوده است (کاظمینی، 1346، 29) و از طرفی ساختمان زورخانه و آداب و رسوم آن به دلایل متعدد شبیه و نزدیک به آداب و رسوم مهریست و این یعنی آن آداب در نزد زورخانهکاران رعایت شده است (الهی، 1373، 732) و توسط افراد مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.
و اگر از بعد فرهنگی اجتماعی به این ورزش بنگریم، رنگ باستانی دارد، ولی اگر به عملیات و پیدایش آن توجه کنیم، بیشک مربوط به بعد از اسلام است (تهرانچی، 1364، 35) و ورزش زورخانهای در احیای نهضت ملی ایران بر ضد سیادت اعراب و همچنین در زمان استیلای مغول در شکست و نابودی آن قوم و نیز در رستاخیز زبان و فرهنگ فارسی و آیین فتوت و اخوت نقش مهمی ایفا کرده است (میرئی، 1349، 120).