چکیده:
اشعار احساسی احمد شاملو بر خلاف اشعار اجتماعی او که دغدغهها و اوضاع اجتماعی و سیاسی جامعه را بیان میکند، به بیان احساسات و احوالات شخصی وی میپردازد. در این دسته از اشعار میتوان تاثیرپذیری و بهرهگیری از کهن الگوها، روایتهای مرسوم و اسطورههای ادبیات ایران و جهان را مشاهده کرد که در درجه اول شعر را متاثر از ادبیات شرق و غرب نشان میدهد ولی مبتنی بر نوگرآیی، آشنایی زدایی و خلق فضای فراواقعی (سئورال) و وهم انگیز است که نشان میدهد که شاعر چگونه با چیره دستی و با ذهنیتی نو اندیش و خلاقانه از فضای سنتی ادبیات کلاسیک فاصله گرفته و فضا و مضامین جدیدی را خلق نموده است. در این جستار سعی شده با بهرهگیری از نظریات ژرار ژنت پیرامون نقد بینامتنی (ترامتنی) شعر بلند «رکسانا» از لحاظ تاثیرپذیری شاعر از کهن الگوها و روایتهای متون ادب فارسی و جهان و چگونگی خلق فضا و مفاهیم جدید مورد نقد و بررسی قرار گیرد و تاثیرپذیری و سپس خلق نوآورانه فضا، مضامین، ساختار شعری، و روایتهای جدیدی که به بیان احساسات وی ختم میشود با رویکردهای پنج گانه ژنت تطبیق و بررسی شود. این تحقیق با مطالعه روابط ترامتنی در شعر «رکسانا» سعی دارد دریچه جدیدی به خوانش و شناخت جهان بینی اندیشههای شعری در اشعار احساسی احمد شاملو بگشاید.
Unlike his social poems which express the social and political concerns of the society, Ahmed Shamlou, in his emotional poetry, addresses his emotions and personal feelings. The influence and utilization of archetypes, common narratives, and myths of both Persian and world literature can be noticed in these poems, which primarily show the poet has been affected by the literary cannons of the East and the West. But, inspired by his modern attitude, de-familiarization, and the aptitude to create an overwhelming (unorthodox) space is one of his concerns that shows how the poet has been distracted from the traditional classical context of classical poetry by creating a new and innovative mindset and as well as new spaces and themes. In this essay, it has been tried to use the ideas of Gerard Genet regarding the transtextuality, a long poem by Shamlou named “Roxana” has been chosen and it has been investigated that how novel and innovative (unorthodox) space, structure and poetical concepts and themes created and have been used in expressing the feelings.
خلاصه ماشینی:
در اين دسته از اشعار مي توان تأثيرپذيري و بهره گيري از کهن الگوها، روايتهاي مرسوم و اسطوره هاي ادبيات ايران و جهان را مشاهده کرد که در درجه اول شعر را متأثر از ادبيات شرق و غرب نشان مي دهد ولي مبتني بر نوگرآيي، آشنايي زدايي و خلق فضاي فراواقعي (سئورال ) و وهم انگيز است که نشان مي دهد که شاعر چگونه با چيره دستي و با ذهنيتي نو انديش و خلاقانه از فضاي سنتي ادبيات کلاسيک فاصله گرفته و فضا و مضامين جديدي را تاريخ دريافت : ٩٧/١٢/١ تاريخ پذيرش :٩٨/٣/٩ ١.
احساسات سوژه ي شعرکه بازتاب حالات روحي و احساسي شاعراست با استفاده از خرده روايتهاي ادبيات ملي و ملل ، الهام و تأثير پذيري ايدئولوژيک شاعر از مؤلفه هاي باستاني ايران و جهان مانند حماسه و اسطوره و زبان آرکئيک و تأثير از برخي مکاتب ادبي غرب مانند سورئاليسم که ژنت آنرا سرمتنيت مي نامد، در شعر شاملو متجلي شده است .
محقق معتقد است رمزگان زباني و واژگان مورد استفاده و ايماژها و تصاوير اين اشعار عمدتا براي بيان احساس شاعر مورد استفاده قرار گرفته اند (سلاجقه ، ١٣٨٤) ولي در اکثر اين اشعار مي توان بازتاب کهن الگوهاي ادبيات فارسي و ملل را در لابه لاي سطور يافت و شعر با ارجاعات بينامتني به کهن الگوها و موتيف هايي که در ادبيات ايران و جهان وجود دارد سعي کرده حالات و احساسات خود را در قالب زباني رمزگاني نو بيان نمايد.