چکیده:
رنگ از کارآمدترین ابزارها برای آفرینش هنری و ادبی است که شاعران در تصویرسازی از آن بهره
می گیرند. این عنصر نقش مهمّی در القای مفاهیم و اندیشه مخاطب و تصویرسازی های ادبی به ویژه در
حوزه شعر داشته است. بررسی میزان و نحوه کاربرد انواع رنگ در شعر شاعر، ما را برای ورود به دنیای
عواطف و اندیشه ها و مهارت و چیرگی وی در بهره گیری از شگردهای ادبی می تواند راهگشا باشد. فرّخی یزدی به عنوان یک شاعر متهّعد، از رنگ به عنوان ابزاری گویا و فعّال استفاده می کند تا مفاهیم عمیق فکری خویش را از این طریق به خواننده منتقل سازد. در این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی کارکرد محتوایی، بلاغی و روانشناسی رنگ در دیوان فرّخی یزدی پرداخته شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که پربسامدترین رنگ، رنگ سرخ و مترادفات آن است، که شاعر برای بیان مضامین اجتماعی و اعتراض به وضع نامطلوب، گاه به صورت مستقیم از این عنصر بهره برده است و گاهی به شیوه بلاغی عنصر رنگ را با آرایه های تشبیه، تدبیج، تلمیح، حسن تعلیل و مبالغه آورده است
خلاصه ماشینی:
اشک من سرخ و سيه ، روزم و چهرم زرد از غم عشق تو کارم همه دم رنگين است است (همان :٩٦) ملل از سرخي خون ، روي سفيدند و ليک هيچ ملت به سيه بختي ايراني نيست (همان :١١٣) به هنگام سيه روزي، علم کن قد مردي را ز خون سرخ فام خود، بشوي اين رنگ زردي را (همان :٧٤) ٣١٠ دوره چهارم ، شماره سي و يکم ، زمستان ١٣٩٩ تحليل کارکرد محتوايي و بلاغي رنگ در ديوان فرخي يزدي تا سيه شد همچو شب ، روز سپيدم از غمت چهر زردم را از اشک سرخ خود احمر کنم (همان :٢٠٠) لاله مي رويد ز خاک «فرخي » با داغ سرخ خورده از بس خون دل در انقلاب زندگي (همان : ٢٣٥) گاهي به جاي رنگ سرخ از رنگ احمر، ارغواني و خونابه رنگ استفاده کرده و در برخي موارد به صورت غير مستقيم کلمات جانشين مثل ، لعل ، عناب ، ياقوت ، عقيق و.
تا سيه شد همچو شب ، روز سپيدم از غمت چهر زردم را از اشک سرخ خود احمر کنم (فرخي يزدي، ١٣٨٠ :٢٠٠) دي با سيه و سفيد اگر خوش بودي امروز به کابينۀ ابلق خوش باش (همان :٣٧٢) کارکرد بلاغي رنگ در ديوان فرخي يزدي يکي از دلايل علل به کارگيري عنصر رنگ در ديوان فرخي يزدي کارکرد بلاغي است که وي براي زيبايي آفريني کلام خود از ترکيبات رنگ با بهره گيري از آرايه هاي ادبي مثل ؛ تشبيه ، تدبيج ، تلميح ، حسن ٣١٣ دوره چهارم ، شماره سي و يکم ، زمستان ١٣٩٩ فصلنامه تحقيقات جديد در علوم انساني تعليل و مبالغه ، استفاده کرده که ابزاري براي پيام رساني شاعر محسوب ميشوند.