چکیده:
هر ممکن الوجودی در نظام خلقت الهی، نیازمند دو چیز می باشد.یکی فاعل برای ایجاد شدن و دیگری هدف و غایتی برای حرکت و سیر به سوی آن. اساساً مقتضای نظام علّی و معلولی نیز ، چیزی جز این، نیست.حرکت به سوی غایت وهدف،فارغ از نوع موجودات،ویژگی ذاتی هرممکن الوجودی است. بر اساس امتناع تسلسل در دایره علل، این غایت نهایتا به غایتی منتهی می شود که خود، دیگر غایتی ندارد و آن غایت الغایات و همان واجب الوجود می باشد.
حیوانات نیز به علت وجود امکانی شان،از این قاعده مستثنی نیستند. بر اساس آیات قرآن و احادیث وارده از معصومین(ع) نیز، این اَمر به طُرُق مختلف بیان شده است.
این بازگشت به سوی غایت نهایی که از آن به «حشر» تعبیر می شود، در مورد حیوانات بر اساس سیرت شان به دو گونه تقسیم می شود. یا در عالم با حیواناتی مواجهیم که دارای قوه خیال و حافظه اند، که حشر اینها بصورت مستقل صورت می گیرد و یا حیواناتی که فقط در مرتبه حس بوده و از آن بالاتر نمی روند، که اینها حشری مستقل نداشته و بازگشت اینها صرفا به ربّ النوعشان می باشد.
بدین ترتیب وجه اشتراک همه حیوانات ، حشر به سوی غایت نهایی و وجه تمایز آنها در استقلال و یا عدم استقلال حشرشان بر اساس نحوه وجودی شان می باشد.
انسانهایی که نفس و سیرت شان ، در این عالم، حیوانی شده است نیز، دارای حشری مستقل خواهند بود و ظهور صورت متناسب با آن سیرت، در قیامت خواهد بود.
Every possible existence in the system of divine creation requires two things: one is the agent to be created and the other is the goal and end to move towards it. Basically, the requirement of a causal system is nothing but this. Moving towards the end and goal, regardless of the type of beings, is an inherent feature of every possible existence. Based on the refusal of sequence in the circle of causes, this end eventually leads to an end that itself no longer has an end, and that end is the ends and the same obligatory existence. Animals are no exception to this rule because of their potential. According to the verses of the Qurchr('39')an and the hadiths of the Infallibles, this matter has been expressed in various ways.
This return to the final end, which is interpreted as "resurrection", is divided into two species in the case of animals according to their nature. Either we encounter animals in the world that have imagination and memory, that their resurrection takes place independently, or animals that are only in the level of sense and do not rise above it, that they do not have an independent insect, and that they return only to their Lord of sorts. is.
Thus, the common denominator of all animals is the resurrection to the final destination and their distinction in the independence or non-independence of their insects according to their existence.
خلاصه ماشینی:
در این آیه بیان میشود که همه حیوانات و پرندگان نیز، همچون انسانها، دارای حشر و معاد میباشند.
2. غایتمندی همه موجودات در نظام هستی به طور کلّی میتوان گفت که اگر هستی و وجود چیزی عین ذات او نبود، آن شیء در تحقق خود نیازمند به غیر میباشد و بنابراین اصطلاحاً به آن ممکنالوجود گفته میشود.
حال میتوان این سؤال را مطرح کرد که موجودی را که واجبالوجود میآفریند، بیهوده میآفریند و اثری ندارد و یا دارای اثر بوده و هدفمند خلق شده است؟ به صورت کلی میتوان گفت، شیئی که معلول است و در نظام علت و معلول قرار گرفته است، یقیناً نمیتواند بدون تأثیر و تأثّر باشد و باطل واقع شدن این موجود، یقیناً با حکمت خداوند متعال، سازگاری ندارد.
5. طبقهبندی موجودات دارای حشر صدرالمتألهین شیرازی، در کتاب اسفار و نیز رسالة الحشر، موجوداتی را که بهسوی خداوند متعال محشور میشوند، براساس هستی و سیرتشان در شش گروه عمده تقسیمبندی میکند و سپس به صورت تفصیلی به بیان حشر هر گروه میپردازد: «اولیها المفارقات العقلیة و هی صور علم الله.
پس از بیان ضرورت حشر موجودات به علت غایتمندی هستی و ذکر طبقات ششگانه موجودات، در ادامه پژوهش حاضر به بحث و بررسی پیرامون دسته سوم و به صورت خاص بر روی حشر نفوس حیوانی، پرداخته میشود.
اساساً اینها نیز همچون دسته نخست، دارای حشر میباشند، امّا اثبات یک حیات مستقل برای این دسته از حیوانات دشوار است.
همچنین هیچ یک از آیات قرآن نیز به این موضوع اشاره نمیکند که لزوماً همه حیوانات، پس از مرگ بصورت مستقل محشور میشوند و با توجه به ادلّه عقلی و نقلی، صرفاً، حشر اینها مُسلّم است.