چکیده:
عدالت اجتماعی- اقتصادی از اهداف و آرمانهای رهبران و قانون اساسی دو کشور ایران و کوبا بوده است. در پژوهش حاضر سه حوزۀ درآمد، آموزش و سلامت برای سنجش عدالت اجتماعی- اقتصادی در دورۀ 1979-2018 برای ایران و 1960-1999 برای کوبا ارزیابی شدهاند. روششناسی تحقیق از نوع تطبیقی- توصیفی است و روش پژوهش اسنادی و از دادههای مرکز آمار، وزارت بهداشت و بانک مرکزی ایران، سازمان بهداشت جهانی، بانک جهانی و یافتههای پژوهشهای پیشین استفاده شده است. مطابق یافتههای تحقیق، نسبت دانشآموز به معلم در ایران در سال 2018 (52/28) و کوبای 1999 (84/11) و ضریب رگرسیون برای 24 سال دادۀ یکسان بهترتیب (290. -) و (608. -) است. هزینۀ دولت در آموزش به عنوان درصدی از GDP در ایران 2018 (3، 96%) و کوبای 1999 (6، 76%) و ضریب رگرسیون 11 سال بهترتیب (012. -) و (062. -) است. در سلامت، پرداخت از جیب در ایران 2014 (47، 80%) و کوبای 1995 (9، 77%) و ضرایب 5 سالۀ دهۀ چهارم بهترتیب (2، 840-) و (200. -) است. پزشک به هزار نفر در ایران 2018 (58/1) و در کوبای 1999 (84/5) است و ضریب رگرسیون 34 ساله بهترتیب (038.) و (136.) است. تخت بیمارستانی به هزار نفر در ایران 2014 (50/1) و کوبای 1995 (6) و ضریب رگرسیون 25 ساله بهترتیب (005.) و (073.) بوده است. براساس ضریب جینی مبتنی بر هزینه، ایران پس از انقلاب در دستۀ کشورهای نسبتا نابرابر (35/0-50/0) و کوبا بر اساس ضریب جینی مبتنی بر درآمد در سه دهۀ اول در دستۀ کشورهای نسبتا برابر (20/0-35/0) و با افزایش نابرابری در دهۀ چهارم در دستۀ کشورهای نسبتا نابرابر قرار گرفته است.
Realization of socioeconomic justice has been among key goals and ideals of the leaders and Constitution of Iran and Cuba. This paper studies the three areas of income, education and health to evaluate socioeconomic justice during the period 1979-2018 for Iran and 1960-1999 for Cuba. Comparative-descriptive research method has been employed and the documentary research method has made use of data with the Statistical Center of Iran, Ministry of Health, Central Bank of Iran, World Health Organization, World Bank and findings of the previous research works. According to the findings of this paper, the student-teacher ratio in Iran in 2018 has been 28/52 and 11/48 in Cuba in 1999. The regression coefficient for 24 years of same data has been -.290 and -.608 respectively. Government spending on education as a percentage of GDP was 3.96% in Iran in 2018 and 6.76% in Cuba in 1999 and the regression coefficient for 11 years has been -.012 and .062 respectively. In health sector, out-of-pocket costs in Iran in 2014 stood at 47.80% and in Cuba in 1995 at 9.77% while five-year coefficients of the fourth decade stood at -2.840 and -.200 respectively. The density of physicians (per 1000 population) in Iran in 2018 was 1/58 and in Cuba in 1999 it was 5/84 while the 34-year regression coefficient stood at .038 and .136 respectively. Hospital beds (per 1000 population) in Iran in 2014 marked 1/50 and in Cuba in 1995 it was 6, while 25-year regression coefficients were respectively .005 and .073. Based on Gini cost-based coefficient, during the first three decades after the revolution, Iran was placed among the relatively unequal countries (0/50-0/35) while Gini income-based coefficient related to the three first decades put Cuba among the relatively equal countries (0/35-0/20). With the growth in inequality in the fourth decade after the revolution, Cuba was placed among the relatively unequal countries.
خلاصه ماشینی:
76 ١- پرداخت از جيب و تراکم پزشک به ١٠٠٠ نفر پرداخت از جيب به عنوان تراکم پزشک به ١٠٠٠ نفر درصدي از کل هزينه هاي سلامت سال ايران سال کوبا سال ايران سال ايران سال کوبا سال کوبا 1/39 1981 0/95 1960 1/01 2001 0/42 1980 9/77 1995 53/59 1995 1/72 1982 0/84 1962 1/08 2002 0/37 1981 9/51 1996 51/13 1996 1/91 1983 0/66 1963 1/14 2003 0/36 1982 9/32 1997 49/67 1997 1/89 1984 0/71 1964 1/16 2004 0/36 1983 9/43 1998 49/88 1998 2/26 1985 0/88 1965 1/22 2005 0/35 1984 8/81 1999 55/42 1999 2/51 1986 0/79 1966 1/28 2006 0/34 1986 56/16 2000 2/73 1987 0/87 1967 1/26 2007 0/34 1987 53/71 2001 3/00 1988 0/71 1968 1/32 2008 0/34 1988 53/49 2002 3/31 1989 0/71 1969 1/37 2009 0/33 1989 49/75 2003 3/66 1990 0/82 1970 1/43 2010 0/34 1990 55/27 2004 4/00 1991 0/71 1971 1/41 2011 0/35 1991 54/89 2005 4/37 1992 0/73 1972 1/50 2014 0/37 1992 50/3 2006 4/73 1993 0/77 1973 1/15 2015 0/52 1993 51/69 2007 4/98 1994 0/88 1974 1/12 2017 0/58 1994 53/04 2008 5/21 1995 0/98 1975 1/58 2018 0/65 1995 54/32 2009 5/49 1996 1/12 1976 0/73 1996 57/74 2010 5/69 1997 1/45 1977 0/80 1997 55/58 2011 5/74 1998 1/48 1978 0/87 1998 50/01 2012 5/84 1999 1/54 1979 0/92 1999 47/06 2013 1/55 1980 0/97 2000 47/8 2014 77 منبع : ارقام پرداخت از جيب هر دو کشور از ٢٠١٧ ,WHO؛ پزشک به جمعيت ايـران بـراي ٢٠١٤، ٢٠١٥، ٢٠١٧ و ٢٠١٨ از ٢٠٢٠ ,WHO و بقيــه ســال هــا از وزارت بهداشــت ، در مــان و آموزش پزشکي به نقل از بانک مرکـزي ايـران ، ١٣٩٨؛ پزشـک بـه جمعيـت کوبـا بـراي ١٩٦٣ از ٣٦: ٢٠١٥ ,Fitz؛ ١٩٦٢، ١٩٦٤ و ١٩٧٨ از ١٩٨١ ,Mesa-Lago بـه نقـل از ,Veltmeyer ٢٠١٢:١٦٣، ١٩٧٥، ١٩٨٠ و ١٩٨٥ از ٢٠٠٨ ,٢٠٠٢ ,ONE بـه نقـل از ,Brundenius ٣٨: ٢٠٠٩ ؛ ١٩٨٩ از ٢٠٠٩:٣٧٦ ,Mesa-Lago،١٩٦٠، ١٩٦٥، ١٩٧٠، ١٩٨١، ١٩٨٤، ١٩٨٨ و ١٩٩٠ تا ١٩٩٩ از b٢٠٢٠ ,World Bank و بقيه سال ها از ٣ Table ,٢٠٠٢ ,Sixto براساس جدول ١، تراکم پزشک به ١٠٠٠ نفر جمعيت در ايـران در چهـل سـال پـس از انقلاب بين دو رقم ٠/٣٣ (١٩٨٩) و ١/٥٨ (٢٠١٨) با رونـدي افزايشـي نوسـان داشـته اسـت .