چکیده:
گردشگری مذهبی عامل بسیار مهمی در توسعهی شهرها محسوب میشود؛ زیرا توان بالایی برای جذب گردشگران دارد و یکی از مهمترین و پررونقترین گونههای گردشگری است که اثرات قابل توجهی را در ابعاد مختلف جوامع برجای گذاشته است. امروزه در اقتصاد بسیاری از کشورها که با صادرات تک محصولی مانند نفت مواجه هستند، گردشگری مذهبی میتواند درآمدهای بسیاری برای مناطق گردشگری داشته باشد. شهر مهران یکی از مناسبترین شهرهای گذرگاهی- مرزی برای فعالیتهای گردشگری - زیارتی؛ به ویژه بهعنوان گذرگاه مرزی کنگرهی عظیم اربعین و تردد عمدهی زائران عتبات عالیات و از مطمئنترین مناطق غرب کشور برای فعالیتهای تجاری و اقتصادی است؛ بنابراین ضرورت دارد توسعهی آن در بستر برنامهریزی صحیح و مدیریت اصولی قرار بگیرد تا توسعهی پایدار شهری در آن نمود فضایی پیدا کند. هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی نقش گردشگری مذهبی در توسعهی پایدار شهر مهران است، نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است که در آن از روشهای پیمایشی و اسنادی استفاده شده است. جامعهی آماری این پژوهش 17435 نفر ساکن در شهر مهران و تعداد 376 نمونه است که با استفاده از فرمول کوکران برآورد شده است. برای انتخاب نمونههای آماری از روش نمونهگیری تصادفی ساده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون T تک نمونهای و آزمون فریدمن با نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافتهها و نتایج پژوهش بیانگر رابطهی مثبت و معنادار بین گردشگری مذهبی و توسعهی پایدار شهری مهران است؛ چنانکه با سطح معنا داری 000/ 0 و اطمینان 99 درصد؛ بهترتیب و بهطور میانگین در شاخصهای کالبدی- فضایی (56/ 3)، اجتماعی- فرهنگی (27/ 3) و اقتصادی (25/ 3) بیشترین تاثیر مثبت و مطلوب، اما در بعد زیستمحیطی (30/ 3) با عنایت به اینکه گویههای مورد بررسی، توابع منفی از شاخص یاد شدهاند، تاثیر منفی و نامطلوب داشته و شهر را با چالش ناپایداری زیستمحیطی مواجه ساخته است.
Religious tourism is a very important factor in the development of cities. Because it has a high potential for attracting tourists and it is one of the most important and prosperous types of tourism which has had significant effects on various aspects of society. Today, in the economy of many countries that are facing the export of single products such as oil, Religious tourism can generate a lot of revenue for tourist areas. Mehran is one of the most suitable transit-border cities for tourist-pilgrimage activities; Especially as the border crossing of the great Arbaeen congress and also the main traffic of the pilgrims of Atbat-E-Aliat, It is also one of the safest areas in the west of the country for economic activities; Therefore, its development needs to be in the context of proper planning and principled management in order for sustainable urban development to have a spatial appearance in it. The aim of the present study is to assess and evaluate the role of religious tourism in the sustainable development of Mehran. The type of applied research and its method is descriptive-analytical in which survey and documentary methods have been used. The statistical population of this study is 17435 people living in Mehran and 376 samples have been estimated using Cochran's formula..To select statistical samples, simple random sampling method has been exploited and to analyze the information the sample T-test and the Friedman test with SPSS software. Findings and research results indicate a positive and significant relationship between religious tourism and sustainable urban development of Mehran; As with a level of significance of 0.000 and 99% confidence; on average The most favorable effect on physical-spatial indicators (3.36), socio-cultural (3.27) and economic (3.25), respectively, But in the environmental dimension (3.30), considering that the items studied are negative indicators of the index, it has had a negative and adverse effect and challenging the city with environmental instability.
خلاصه ماشینی:
یافته ها و نتایج پژوهش بیانگر رابطه ی مثبت و معنادار بین گردشگری مذهبی و توسعه ی پایدار شهری مهران است ؛ چنان که با سطح معنا داری ٠/٠٠٠ و اطمینان ٩٩ درصد؛ به ترتیب و به طور میانگین در شاخص های کالبدی- فضایی (٣/٥٦)، اجتماعی- فرهنگی (٣/٢٧) و اقتصادی (٣/٢٥) بیش ترین تأثیر مثبت و مطلوب ، اما درُ بعد زیست محیطی (٣/٣٠) با عنایت به این که گویه های مورد بررسی، توابع منفی از شاخص یاد شده اند، تأثیر منفی و نامطلوب داشته و شهر را با چالش ناپایداری زیست محیطی مواجه ساخته است .
گردشگری مذهبی نیز میتواند تغییرات عمده ای در شرایط اقتصادی جوامع محلی ایجاد کند (رضوانی و مرادی،١٣٩١: ١٦) چرا که در زمره قدیمیترین و پر رونق ترین گونه های گردشگری گذشته و حال حاضر سراسر جهان است (شیندر٢، ٢٠٠٤: ٢) که قدمت آن به قدمت فرهنگ دینی میرسد؛ چنان که سفرهای توریستی به منظور شرکت در مراسم یونان باستان در معابد مقدس آپلون ، سفرهای مصریان برای دیدن فراعنه (دورانت ،١٣٧٠: ٢٠٥) و گردهمایی جهت شرکت در مراسمات ایران باستان از جمله در معبد آناهیتای کنگاور (کریستین سن ، ١٣٦٩: ٢٣٢) هر یک مصادیقی بر اهمیت تاریخی گردشگری مذهبی بوده و این نوع از گردشگری به سبب ویژگیهای ساختاری و کارکردی خود توانسته است در متن گردشگری جهانی جای گیرد، به طوری که بر اساس برآورد سازمان جهانی سفر و جهانگردی، ٢٦ درصد کل جریان های گردشگری جهان را در بر داشته است (ابراهیم زاده و همکاران ، ١٣٩٠: ١١٧- ١١٦) و در خرده نظام زیستی نیز موجب بهبود زیرساخت های اساسی در منطقه ، ایجاد اشتغال ، افزایش درآمـدها و بهبـود اقتصـادی شهرهای پذیرای گردشگری میشود (فیروزجائیان و همکاران ، ١٣٩٣).