چکیده:
ویژگی بانکداری اسلامی در تسهیم سود و زیان بین همه ذینفعان اصلی از یکسو و پرداخت بهره قطعی از پیش تعیینشده به سپردهگذاران در بانکداری متعارف، این تمایل و انتظار را در بعضی از سپردهگذاران مسلمان ایجاد کرده که سود ثابت مشخص از قبل تعیینشدهای را دریافت کنند. سؤالی که در اینجا مطرح میباشد، آن است که آیا با سازوکار بیمه میتوان این مسئله را به نوعی تحقق بخشید یعنی ریسک سود و زیان موجود در عقود مالی اسلامی را با سازوکار بیمهای از سپردهگذاران و خود بانک اسلامی به شرکت بیمه منتقل کرد تا بهاینترتیب سپردهگذاران بتوانند از یک سود قطعی از قبل تعیینشده برخوردار گردند؟
در این مقاله، پس از بررسی مبانی بانکداری اسلامی و مبانی و اصول بیمهپذیری ریسکها و بیمهگری، با روش تحلیلی-توصیفی به این موضوع پرداخته میشود که ریسکهای ذیل ریسک سود و زیان، قابلیت بیمهپذیری نداشته و امکان عرضه محصول بیمهای متناسب با این ریسکها توسط شرکتهای بیمه وجود ندارد و باید حتماً توسط سپردهگذاران و بانک پذیرفته شوند.
The nature of Islamic banking in the distribution of profits and losses among all major stakeholders on the one hand, and the payment of predetermined interest to depositors in conventional banking, has created the desire and expectation in some Muslim depositors that receive the fixed profits, which are already specified. The question that arises here is whether this issue can be realized in some way with the insurance mechanism? In other words, can the risk of loss in Islamic financial contracts be transferred to the insurance company with the insurance mechanism of depositors and the Islamic Bank itself so that depositors can enjoy a definite predetermined profit? In this article, at first, we review the principles of Islamic banking and the principles of the insurability of risks. Then, the analytical-descriptive method is used to deal with the issue that the risk of profit and loss is not insurable and as a result, it is not possible to offer an insurance product commensurate with this risk by insurance companies. Therefore, depositors must accept the risk of loss.
خلاصه ماشینی:
در بانکداري اسلامي، التزام به عقود مالي اسلامي ـ اعم از مبادله اي و مشارکتي ـ هر سه ذينفع را درگير ريسک سود و زيان ميکند؛ طوري که هر يک بايد سهمي از آن را بر عهده گيرند و اين همان چيزي است که در بانکداري متعارف وجود ندارد؛ زيرا اين بانک فارغ از شرايط سرمايه گذاري و کسب وکار، مازاد معين و قطعي را علاوه بر اصل پول خود انتظار داشته و از وام گيرنده مطالبه ميکند و بخشي از آن را مبتني بر توافق اوليه ، به طور قطعي و معين به سپرده گذاران پرداخت ميکند٢ و بدين ترتيب نه بانک و نه سپرده گذاران زير بار ريسک هاي ١.
ک به : افشاري و همکاران ، سازوکار بيمه اي از سپرده گذاران و خود بانک اسلامي به شرکت بيمه منتقل کرد؛ يعني شرکت بيمه با دريافت حق بيمه ، اين ريسک را به جاي سپرده گذاران و بانک متحمل شده و آنها را در برابر اين ريسک بيمه نمايد؟ اگر پاسخ اين سؤال مثبت باشد، سپرده گذاران متشرع و بانک اسلامي هم مانند سپرده گذاران و بانک متعارف ، خواهند توانست با پوشش اين ريسک توسط شرکت بيمه ، از يک مازاد معين قطعي از پيش تعيين شده برخوردار شوند، بدون آنکه فعاليت ربوي اتفاق افتاده باشد؛ زيرا اگرچه اينها هم مانند سپرده گذاران متعارف و خود بانک متعارف ريسک سود و زيان را نپذيرفته اند، اما شرکت بيمه با دريافت حق بيمه ، به طور کاملاً داوطلبانه و ارادي اين ريسک را پذيرفته است و کم وکاستي هاي احتمالي در مازاد مورد نظر بانک و سپرده گذاران را در صورت تحقق اين ريسک ها به بانک و سپرده گذاران پرداخت خواهد نمود و بدين ترتيب از يک سو همه بار تحمل ريسک بر عهده تسهيلات گيرندگان نيست و از سوي ديگر، سپرده گذاران و بانک اسلامي هم اين ريسک را متحمل نشده اند.