چکیده:
شاعران و نویسندگان زبان گویای عصر خود هستند که اوضاع و احوال سیاسی،
اجتماعی، مسائل فرهنگی عصر را با زبانی گویا و گاه به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی در
لفافه بیانمی کنند. هر نویسندۀ موفقی سبکی خاص خود دارد. تحلیل سبک شناسی آثار در
سه سطح زبانی، ادبی و فکری صورتمی گیرد. مقالة حاضر با روش تحلیلی - توصیفی و
بهره گرفتن از منابع کتابخانهای سبک زبانی و نحوۀ نگارش میرزافتحعلی آخوندزاده را در
نمایشنامة تمثیلات مورد بررسی قرار دادهاست؛ تا بتواند سبک فردی این نویسنده را
تبیین کند. حاصل پژوهش نشانمیدهد که از جمله مسائل واژگانی که در این نمایشنامه
وجود دارد، محاوره گرایی، استفاده از قید حالت پس از مسندالیه، تتابع صفات و اضافات و از
مسائل نحوی که در این اثر نمود دارد. استفاده از جملات کوتاه، تکرار در ارکان جمله،
حذف ارکان جمله بنا به قرینه لفظی، استفاده از افعال ساده، تقدیم و تخیر ارکان جملات
است که گاه برای تا کید در کلام و گاه برای جلب توجه خوانند گان مورد استفادة نویسنده
قرار گرفتهاست؛ حاصل سخن این که بهره گیری از واژگان مربوط به فرهنگ آذربایجان، در
آمیختن زبان گفتار و معیار جامعه، استفاده از امثال سایر و...، از شگردهای هنری نویسنده در
غنای نمایشنامه تمثیلات است.
خلاصه ماشینی:
حاصل پژوهش نشان ميدهد کـه از جملـه مسـائل واژگـاني کـه در ايـن نمايشـنامه وجود دارد، محاوره گرايي، استفاده از قيد حالت پس از مسنداليه ، تتابع صفات و اضافات و از مسائل نحوي که در اين اثر نمود دارد، استفاده از جمـلات کوتـاه ، تکـرار در ارکـان جملـه ، حذف ارکان جمله بنا به قرينۀ لفظي ، استفاده از افعال ساده ، تقـديم و تـأخير ارکـان جمـلات است که گاه براي تأکيد در کلام و گاه براي جلب توجه خوانندگان مورد اسـتفادة نويسـنده قرار گرفته است ؛ حاصل سخن اين که بهره گيري از واژگان مربوط به فرهنگ آذربايجـان ، در آميختن زبان گفتار و معيار جامعه ، استفاده از امثال ساير و...
با توجه به اين که در نمايشنامۀ تمثيلات فتحعلي آخوندزاده ، فرهنگ عامـه و بـه خصـوص فرهنگ منطقۀ آذربايجـان بازتـاب فراوانـي دارد و تـاکنون در ايـن زمينـه پژوهشـي صـورت نگرفته است ، جستار حاضر، در صدد برآمده است تا سبک زباني نويسنده را با تکيه بر آداب و رسوم و فولکلور بازتاب يافته در نمايشنامه تمثيلات بررسي کند و به پرسش هـاي مطـرح شـده پاسخ دهد و نشـان دهـد کـه فتحعلـي آخونـدزاده بـا گنجانـدن فولکلـور و فرهنـگ عامـه در نمايشنامه هايش به آثار نمايشي ايراني ، با استفاده از فرهنگ و زبان جلوه هايي از رنگ و بوي بومي بخشيده است .
آخوندزاده با بهره گيري از واژگان و فرهنگ آذربايجان ، در آميخـتن زبـان گفتار و معيار جامعه ، برخي ضرب المثل ها نمايشنامۀ خـود را نوشـته اسـت و همـۀ ايـن مسـائل سبک زباني خاص و جهان بيني نويسنده را در پيشبرد نمايشنامه بيان کرده است .