چکیده:
آرمان و هدف توسعه پایدار، خلق و ایجاد یک جهان بهتر است. این مفهوم که بر پایه تلاشهایی برای گذار از چالشها و دستیابی به وضعیت مطلوب در مسیر توسعه ایجاد شده است، ابعاد ۳گانهای از توسعه اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی را در بر میگیرد. با توصیف وضعیت موجود در ایران میتوان بر وجود چالشهای اساسی در خصوص جنبههای ۳گانه توسعه پایدار اذعان داشت. از اینرو این مطالعه که با تاکید بر پایداری اجتماعی[۱] به انجام رسیده است با روش اسنادی و کتابخانهای و با نمونهگیری هدفمند از طریق کنکاش در اعلامیهها و اسناد بینالمللی مرتبط با توسعه پایدار و نیز بهرهگیری از «چارچوب توسعه پایدار استراتژیک»،[۲] در پی آن است که مشخص کند، این چارچوب بر چه مفاهیمی در پایداری اجتماعی اشاره و تاکید دارد و چه محتوا و شیوههایی را توصیه میکند؛ و با در نظر گرفتن قانون برنامههای پنجساله پنجم و ششم توسعه ایران، به تحلیل و ارزیابی این مفاهیم در برنامههای توسعه ایران پرداخته است. تحلیل این برنامهها بر پایه چارچوب توسعه پایدار استراتژیک نشاندهنده غفلت یا کاستیهای برنامه در خصوص پایداری اجتماعی در سطوح پنجگانه چارچوب معرفی شده (سطوح سیستم، موفقیت، استراتژیک، کنشها و ابزار) میباشد؛ و لذا بر لزوم تقویت شاخصهای مرتبط با این مفاهیم از طریق توجه مضاعف بدانها در سیاستگذاریها و برنامهریزیهای آتی توسعه و یا ارایه استراتژیهای بدیل در جهت دستیابی به اهداف توسعه پایدار، به ویژه در بعد اجتماعی، به لحاظ اهمیت و ضرورت در جامعه ایرانی، تاکید دارد.
خلاصه ماشینی:
تداوم وضعیت نامطلوب جهان به سبب تشدید بحرانهای اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی و اذعان بر گرهخوردگی و درهمتنیدگی تأثیرات متقابل کنش انسانها بر یکدیگر و ضرورت چارهاندیشی در این خصوص، منجر به برگزاری اجلاس و تدوین اسناد و بیانیههای بینالمللی همچون اعلامیه استکهلم، 4 اعلامیه ریو، 5 اهداف توسعه هزاره 6 و اهداف توسعه پایدار 7 و ظهور رویکردهای علمی و چارچوبهای نظری متعددی گردید؛ تا از این طریق چشمانداز و خطمشیای به ملتها و دولتهای جهان جهت همکاریها و اقدامات مشترک در راستای بهبود وضعیت جهان و زندگی انسانها با کاهش فقر و ناعدالتی اجتماعی و بهبود حقوق بشر و کرامت انسانی، ارتقاء بهداشت و سلامت همگانی، دستیابی به پایداری زیستمحیطی، ترویج صلح و کاهش خشونت، گسترش مشارکتهای عمومی و فراهم آوردن بسترهای مطلوب برای ایجاد نهادها و ساختارهای مؤثر ارائه دهد.
2- سوالات تحقیق - پایداری اجتماعی در برنامههای توسعه بر پایه چارچوب توسعه پایدار استراتژیک چگونه تعریف میشود؟ چه مؤلفههایی را در برمیگیرد و بر چه مفاهیمی تأکید میکند؟ - با تأکید بر چه مفاهیمی میتوان بسترهای لازم را برای حرکت در مسیر پایداری و ایجاد ظرفیتها و فرصتهای بهتر در تحقق اهداف پایداری اجتماعی فراهم کرد؟ - با در نظر گرفتن برنامههای توسعه، ایران با چه چالشهایی در مسیر پایداری و تحقق اهداف توسعه پایدار، به ویژه پایداری اجتماعی، مواجه است؟ - کمتوجهی به یکی از ابعاد توسعه پایدار، به طور خاص پایداری اجتماعی، چه چالشها و تهدیدهایی را در اختیار جامعه ایرانی قرار میدهد؟ 3- روش تحقیق در این مطالعه به منظور پاسخدهی به پرسشهای مطرح شده فوق، در گام اول، منشورها و اسناد بینالمللی مرتبط با توسعه پایدار مورد کنکاش قرار گرفته است تا از این طریق بتوان اصلیترین مفاهیم را شناسایی و سپس دستهبندی کرد.