چکیده:
دوره صفویه به لحاظ روابط خارجی، بدون شک از مهمترین ادوار تاریخ ایران است. ﺳﺎبقه ﺗﺎرﯾﺨﯽ روابط ﻣﯿﺎن خاندان صفوی با ایلات ذوالقدر به دوره شیخ جنید و شیخ حیدر صفوی بازمیگردد. با تأسیس سلسله صفوی و سرکوب بقایای آققویونلوها توسط شاه اسماعیل و گریختن سلطان مراد آققویونلو نزد علاءالدوله ذوالقدر، اتحاد سیاسی آن دو و علل و عوامل مختلف دیگر، باعث پیدایش روابط سیاسی و نظامی میان شاه اسماعیل صفوی با ذوالقدریان برای مدت 10 سال شد. این روابط در بیشتر ایام و در ابتدا بهصورت کاملاً خصمانه بود و اما بعدها به دلایل کاملاً سیاسی- نظامی به نزدیکی و اتحاد نظامی طرفین منجر گردید. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از دادههای کتابخانهای، در صدد پاسخ به این سؤالات است که روابط و مناسبات شاه اسماعیل صفوی با علاءالدوله ذوالقدر چگونه بود؟ و روابط سیاسی- نظامی آن دو حاکم تحت تأثیر کدام عامل بیرونی بوده است؟ در نتیجه مشخص شد که روابط شاه اسماعیل با علاءالدوله به دلایل مختلف، ابتدا خصمانه آغاز شد و با به قدرت رسیدن سلطان سلیم در عثمانی و رویکرد تهاجمی او نسبت به آنان، روابطشان با واسطه دولت ممالیک، دوستانه و منجر به اتحاد نظامی بین طرفین گردید.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر با روش توصيفي - تحليلي و با استفاده از داده هاي کتابخانه اي، در صدد پاسخ به اين سؤالات است که روابط و مناسبات شاه اسماعيل صفوي با علاءالدوله ذوالقدر چگونه بود؟ و روابط سياسي- نظامي آن دو حاکم تحت تأثير کدام عامل بيروني بوده است ؟ در نتيجه مشخص شد که روابط شاه اسماعيل با علاءالدوله به دلايل مختلف ، ابتدا خصمانه آغاز شد و با به قدرت رسيدن سلطان سليم در عثماني و رويکرد تهاجمي او نسبت به آنان ، روابط شان با واسطه دولت مماليک ، دوستانه و منجر به اتحاد نظامي بين طرفين گرديد.
1. Encyclopedia of Islam هدف از پژوهش حاضر، بررسي کامل سير تطور روابـط سياسـي- نظـامي شـاه اسـماعيل صفوي با علاءالدوله حاکم امارت ذوالقدر است و از آنجـايي کـه ايـن روابـط از طـرف برخـي نويسندگان ايراني کم اهميت تلقي شده و در مواردي نيز مغفول مانده است ، سعي گرديده تـا با استفاده از منابع مختلف اعم از عربي، ايراني، ترکي و تحقيقات مستشـرقين غربـي سـيري کامل از اين روابط و علل و عوامل فراز و فرود آن ترسيم شود و به ويژه نکات تازه و متفـاوتي در مورد دوره بهبود مناسبات و اتحاد نظامي طرفين بر اساس منابع عربي و ترکي ارائه گردد.
امـا مهـم تـرين مسـئله در مناسبات شاه اسماعيل صفوي با علاءالدوله مربوط به اتحاد علاءالدوله ذوالقدر بـا سـلطان مـراد آق قويونلو و برقراري رابطه فاميلي و حمايت او به عنوان مدعي اصلي شاه اسـماعيل در حکومـت ايران بوده است (مرکز تحقيقات فارسي ايـران و پاکسـتان ،١٣٦٤: ٢٥٠؛ روملـو،١٣٥٧: ١٢٤- ١٢٣) با اين توضيح که از خاندان حکومتگر آق قويونلوها دو مدعي سلطنت در ايران باقي مانـده بود و آنان ايران را بين خود تقسيم کرده بودند.