چکیده:
اندرزنامهها یکی از گونههای مهم ادبی در دورۀ ایران باستان بوده است و متون اندرزی بسیاری بهویژه به زبان پهلوی (فارسی میانه) به دست ما رسیده است. تردیدی در این موضوع نیست که اندرزهای پهلوی بر اندرزنامههای فارسی و عربی تأثیر گذاشته است، اما میزان و جهت این تأثیر میتواند موضوع پژوهشهای متعدد قرار گیرد. در این پژوهش، اندرزهای فارسی خسرو انوشیروان را برای بررسی مضامین اخلاقی و مقایسه آنها با اندرزهای پهلوی برگزیدیم؛ علت این امر این بود که خسرو انوشیروان یکی از شخصیتهایی است که هم اندرزنامۀ پهلوی از او بر جای مانده است و هم اندرزهای متعدد فارسی و عربی. نتیجۀ این بررسی نشان میدهد که برای مضامین اخلاقی اندرزهای فارسی انوشیروان، شواهد و مستندات دقیقی در اندرزهای پهلوی میتوان یافت؛ همچنین به نظر میرسد مضمون کلی اندرزنامۀ پهلوی خسرو قبادان که در واقع بهصورت وصیتنامه تنظیم شده است، بر پررنگ شدن مضمون گذرایی دنیا در اندرزهای فارسی و همچنین داستان جستجوی مقبرۀ انوشیروان تأثیر گذارده است.
Books of advices (Andarznama) has been one of the most important literary genres in ancient Iran, and many advice-books have been left for us, especially in the Pahlavi (Middle Persian) language. There is no doubt that the Pahlavi instructions have influenced the Persian and Arabic admonitions, but the extent and direction of this effect can be the subject of numerous researches. In this study, we chose Kosrow Anosirvan's Persian admonitions to study moral themes and compare them with Pahlavi's precepts. The results of this study show that some precise evidence can be found in Pahlavi's precepts identical to the moral themes of Anosirvan's Persian admonitions. It also seems that the general theme of the Pahlavi admonitions of Kosrow Qobadan, which is in fact a testament, has influenced the concept of “transience of worldly life” in Persian admonitions, as well as the story of the search for Anosirvan's tomb.
خلاصه ماشینی:
نتیجۀ این بررسی نشان میدهد که برای مضامین اخلاقـی انـدرزهای فارسی انوشیروان ، شواهد و مستندات دقیقی در اندرزهای پهلوی میتوان یافـت ؛ هـم چنـین به نظر میرسد مضـمون کلـی اندرزنامـۀ پهلـوی خسـرو قبـادان کـه در واقـع بـه صـورت وصیت نامه تنظیم شده است ، بر پررنگ شدن مضمون گذرایی دنیا در انـدرزهای فارسـی و هم چنین داستان جستجوی مقبرۀ انوشیروان تأثیر گذارده است .
کتـاب خسـرو انوشـیروان در ادب فارسی اثر علی مرزبان راد (، ١٣٥٥) تنها کتاب مستقلی است که تقریباً تمامی انـدرزها، توقیعات و گفته های انوشیروان در متون فارسی، داسـتان هـایی کـه دربـارۀ او در ایـن متـون نقل شده و اشاراتی که به نام خسروانوشیروان و صفات و ویژگیهـای او شـده اسـت را، در یک مجموعه گردآوری کرده است .
٤. ٣ راستی و دوری از دروغ مضمون اندرزهای فارسی و عربی انوشیروان که به رعایـت «راسـتی» در اندیشـه و گفتـار و کردار اشاره دارند، به این ترتیب است : مطلقاً دوری کردن از دروغ ، راسـتی پیشـه کـردن در گفتار و کردار حتی اگر تلـخ باشـد (قـابوس نامـه ، ص ٥١؛ سـوانح الافکـار، ص ١٣٦؛ دیـوان ابن یمین ، ص ٥٩٥)، اجتناب از دورویی و بـر زبـان آوردنِ همـان چیـزی کـه در دل اسـت (تاریخ گزیده ، ص ١١٩)، دوری کردن از مـردم دوروی (تـاریخ گزیـده ، ص ١١٩)، ادعـای دروغ نکردن (سوانح الافکار، ص ١٣٧؛ قابوس نامه ، ص ٥١)، تهمـت نـزدن (جاویـدان خـرد: قزوینــی، ١٣٥٩، ص ٥٥) و فریــب نــدادنِ مــردم (خردنامــه ، ص ٦٤؛ عقدالفریــد، ج ٤، ص ٣٠٧).