چکیده:
هدف اصلی این تحقیق، شناسایی و اولویتبندی سیاستهای مختلف قیمتگذاری بنزین در ایران براساس شاخصهای توسعه پایدار با بهکارگیری روش دلفی و تحلیل سلسله مراتبی است. برای این منظور با بررسی مطالعات و مصاحبه با متخصصان و صاحب نظران، ابتدا انواع گزینههای قیمتگذاری بنزین به همراه شاخصهای ارزیابی این گزینهها به تفکیک اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی در چارچوب روش دلفی استخراج شد و چهار گزینه قیمتگذاری برای بنزین مطرح شد: 1- دو نرخی بودن قیمت بنزین یا ادامه روند فعلی، 2- تک نرخی بودن قیمت بنزین و پرداخت نقدی یارانه به خودرو، 3- قیمتگذاری متناسب با مصرف بنزین و 4- تک نرخی بودن قیمت بنزین و اختصاص سهمیه به افراد بجای خودرو. در ادامه این گزینهها برحسب شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی در چارچوب روش تحلیل سلسله مراتبی مورد ارزیابی و اولویتبندی قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان میدهد، قیمتگذاری متناسب با سطح مصرف بنزین یا وضع مالیات بر مصرف آن (گزینه سوم) بهترین گزینه قیمتگذاری از بین گزینههای سیاستی اشاره شده محسوب میشود. در گزینه سیاستی منتخب تحقیق، شاخصهای اقتصادی و محیطزیستی از اهمیت بالایی برخوردارند و قیمت بنزین بین قیمت سهمیهای و فوب خلیجفارس، متناسب با مصرف افراد تعیین میشود و تغییرات ناگهانی قیمت برای همه مصرفکنندگان اتفاق نمیافتد. در این گزینه، قیمت بنزین کاملا وابسته به رفتار مصرفی افراد بوده و مصارف بالا همواره با مالیاتهای بالاتر مواجه شده و در نتیجه، امکان توزیع عادلانهتر یارانه و کاهش انگیزه قاچاق برای این سوخت را به نحو موثرتری فراهم میکند.
The main purpose of this study is to identify and prioritize different gasoline pricing policies in Iran based on sustainable development indicators using the Delphi method and Analytical Hierarchy Process (AHP). To this end, first, various types of gasoline pricing options along with evaluation indicators of these options were extracted separately in economic, social, and environmental terms by the Delphi method based on reviewing studies and interviews with specialists and experts. In this section, four pricing options for gasoline pricing were extracted entitled (i) “Double pricing of gasoline or continuation of the current trend; (ii) “Single rate gasoline price and cash payment of subsidies to cars; (iii) “Proportional pricing for gasoline consumption; (iv) “Single price of gasoline and allocation of quotas to people instead of cars. Then, these options were evaluated and prioritized in terms of economic, social, and environmental indicators in the framework of the AHP method. The results show that pricing commensurate with gasoline consumption or consumption tax (third option) is the best pricing option among the mentioned options. In this option, environmental and economic indicators are of great importance, and the price of gasoline between the quota price and FOB is determined in proportion to the consumption of individuals and sudden price changes do not occur for all consumers and the price of gasoline is completely dependent on the consumption behavior of individuals. Thus high consumption is always faced with higher taxes and allows for a fairer distribution of subsidies and reduced smuggling incentives for this fuel.
خلاصه ماشینی:
ارزيابي و اولويت بندي سياست هاي مختلف قيمت گذاري بنزين در ايران براساس شاخص هاي اقتصادي، اجتماعي و محيط زيستي سياب مميپور دانشيار، گروه اقتصاد انرژي و منابع ، دانشگاه خوارزمي، تهران ، ايران محمد صيادي استاديار، گروه اقتصاد انرژي و منابع ، دانشگاه خوارزمي، تهران ، ايران محمدجواد جباري راد کارشناسي ارشد اقتصاد انرژي، دانشگاه خوارزمي، تهران ، ايران چکيده هدف اصلي اين تحقيق ، شناسايي و اولويت بندي سياست هاي مختلف قيمت گذاري بنزين در ايران براساس شاخص هاي توسعه پايدار با به کارگيري روش دلفي و تحليل سلسله مراتبي است .
ميزان يارانه مصرف سوخت هاي فسيلي کشورها در سال ٢٠١٨ )به تصویر صفحه رجوع شود) کل يارانه ها به عنوان سهم توليد ناخالص داخلي زغال سنگ گاز برق نفت منبع : ٢٠١٨ ,IEA عدم توجه به اسناد بالادستي در کنار ساير اغراض سياسي ديگر سبب شده است تا دولت ها به تغيير دفعي و يکباره قيمت حامل هاي انرژي متوسل شوند که آثار و تبعات اجتماعي و امنيتي چنين قيمت گذاري نيز کاملا مشهود است به طوري که اتفاقات ديماه ١٣٩٨ مصداقي بر اين واقعيت است .
بنابراين ، در اين مطالعه سعي شده است ابتدا با شاخص سازي ابعاد اقتصادي، اجتماعي و محيط زيستي ناشي از هرگونه سياست اصلاحي، شيوه هاي مختلف اصلاح نظام يارانه اي مورد بررسي و ارزيابي قرار گيرد و در نهايت مناسب ترين شيوه قيمت گذاري، پيشنهاد شود.
The Impact of Gas-oil and Gasoline Prices on Inflation in Iran, Journal of Energy Planing and Policy Research, 2(3), 85-104.