چکیده:
رشد سریع جمعیت و به موازات آن افزایش مشکلات و ناهنجاریهای کالبدی و غیرکالبدی در شهرهای امروزه به همراه ناکارآمدی طرحهای توسعه شهری سنتی جهت بر طرف نمودن این مشکلات، سبب گردیده که برنامهریزان به دنبال ارائه رویکردهای نوین در برنامهریزی شهری باشند. از جمله رویکردهای نوین، برنامهریزی استراتژیک شهری میباشد. پژوهش پیش رو به بررسی شاخصهای گوناگون توسعه شهری با رویکرد برنامهریزی استراتژیک در بندر بوشهر جهت شناسایی استراتژیهای مناسب توسعه شهری در راستای توسعه پایدار میپردازد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع روش تحقیق توصیفی-تحلیل میباشد. روش گردآوری اطلاعات و دادههای آن کتابخانهای و میدانی میباشد. روش پیمایشی از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از 30 تن از کارشناسان و متخصصان حوزه برنامهریزی شهری است. در نهایت از تکنیک سوات (SWOT) جهت بررسی استراتژیهای توسعه شهری و از تکنیک ماتریس کمّی برنامهریزی استراتژیک (QSPM) جهت اولویتبندی استراتژیهای توسعه شهری مورد استفاده قرار گرفت. یافتههای پژوهش نشان میدهد نمره نهایی عوامل داخلی 839/2 و نمره نهایی عوامل خارجی 895/2 است که در میان چهار موقعیت تهاجمی، محافظهکارانه، تدافعی و رقابتی، این شاخصها در موقعیت رقابتی قرار دارند. در نهایت با استفاده از مدل تکنیک ماتریس کمّی برنامهریزی تعداد 9 استراتژی جهت توسعه شهر بوشهر پیشنهاد و رتبهبندی شدند این استراتژیها عبارتند از؛ مدیریت یکپارچه، راهبرد رشد هوشمند، بازیافت زمینهای بایر و اراضی نظامی، ساماندهی بافتهای فرسوده، بالا بردن خدمات شهری، بهرهگیری از قابلیتهای توریسم خارجی، بهرهگیری از رویکرد انتقال حق توسعه، کاهش دخالت و دستکاری بیبرنامه در اکوسیستم دریا، افزایش مشارکت شهروندان.
The rapid growth of the population and at the same time the increase of physical and non-physical abnormalities in today's cities, together with the inefficiency of traditional urban development plans to address these problems, has led planners to seek new approaches in urban planning. One of the new approaches is urban strategic planning. The present research studies various urban development indicators with a strategic planning approach in Bushehr to identify suitable strategies to achieve sustainable urban development. This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of research method. The method of collecting data is library and field. The survey method is through interviews and completing a questionnaire from 30 experts and specialists in the field of urban planning. Finally, Swat Technique (SWOT) was used to explore urban development strategies and use the quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM) technique to prioritize urban development strategies. The obtained findings show that the final score of internal factors is 2.839 and the final score of external factors is 2.895 which among the four positions of offensive, conservative, defensive and competitive, these indicators are in a competitive position. Finally, using the model of quantitative matrix planning technique, 9 strategies for the development of Bushehr were proposed and ranked. These strategies are: integrated management, smart growth strategy, recycling of barren lands and military lands, reorganization of worn-out structures, enhancement of urban services, utilization of foreign tourism capabilities, utilization of transferring rights approach, reduction of interference and manipulation unplanned in the marine ecosystem, and finally increasing the citizens’ participation.
خلاصه ماشینی:
در نهایت با استفاده از مدل تکنیک ماتریس کمی برنامه ریزی تعداد ٩ استراتژی جهت توسعه شهر بوشهر پیشنهاد و رتبه بندی شدند این استراتژی ها عبارتند از؛ مدیریت یکپارچه ، راهبرد رشد هوشمند، بازیافت زمین های بایر و اراضی نظامی، ساماندهی بافت های فرسوده، بالا بردن خدمات شهری، بهرهگیری از قابلیت های توریسم خارجی، بهره گیری از رویکرد انتقال حق توسعه ، کاهش دخالت و دست کاری بیبرنامه در اکوسیستم دریا، افزایش مشارکت شهروندان.
فصلنامه آمایش محیط ، شماره ٥٥ ١٠٤ محمد اجزاء شکوهی و همکاران (١٣٩٥) در مقاله "برنامه ریزی استراتژیک توسعه شهر بیرجند بر اساس رویکرد راهبرد توسعه شهر با مدل SWOT و QSPM" توسعه شهر را در قالب برنامه ریزی استراتژیک و بر پایه فرآیندی مشارکتی با مشارکت ذینفعان شهری ارزیابی کردند و از تحلیل عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر شهر و تدوین استراتژیهای توسعه ، الگو SWOT و برای اولویت بندی استراتژیهای توسعه نیز از QSPM استفاده کردند و به این نتیجه رسیدند که شهر بیرجند از نظر شاخص برنامه ریزی استراتژیک در موقعیت تدافعی قرار دارد و برای برونرفت از آن استراتژی هایی را تدوین و با استفاده از QSPM آنها را اولویت بندی کردند.
با استفاده از تکنیک SWOT و ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی QSPM میتوان به ضعف های شاخص های استراتژی توسعه شهری فصلنامه آمایش محیط ، شماره ٥٥ ١٢٠ در شهر بوشهر پی برد.