چکیده:
یکی از مباحث ضمان قهری که امروزه موارد ابتلاء به آن بیشتر شده، ضمان ناشی از جنایات
حیوانات است که در کتب فقهی و حقوقی مفصلا مورد بحث قرار گرفته. سوالی که این نوشتار در
صدد پاسخ بدان است اینکه، ملاک ضمان ناشی از جنایات حیوان چیست؟ برای پاسخ به این
سوال، با مراجعه به منابع اصیل فقه امامیه، ادلّه مرتبط به ضمان ناشی از حیوان مورد تحلیل قرار
گرفته، و با توجه به این ادله برای دستیابی به ملاک ضمان ناشی از جنایات حیوان تلاش شده
است. با توجه به کاربرد امروزی این مسئله در ضمن طرح مباحث فقهی از دیدگاه حقوقدانان نیز
بهره گرفته شده است. آنچه به عنوان نتیجه پژوهش و پاسخ به سوال فوق میتوان بیان کرد اینکه،
ملاک ضمان ناشی از جنایات حیوان، تفریط مالک حیوان در حفظ و نگهداری آن می باشد و در
حالات عدم تفریط مسئولیتی متوجه مالک حیوان نیست.
خلاصه ماشینی:
اکثريت فقهاي اماميه بر اين عقيده اند که بر صاحب حيوان واجب است حيوان وحشي خود را، مانند شتر آماده جفت گيري و سگ هار را که به ديگران حمله ميکنند، نگه داري و محافظت کند، و اگر اهمال کند و آن ها را رها بگذارد او ضامن آسيب هايي است که حيوان به ديگري وارد کرده است .
[10][9][8][7][6][5][4][3][2][1] اما اگر صاحب حيوان از حال و وضعيّت حيوان خود اطّلاع نداشته باشد، و يا اين که مطّلع باشد ولي تفريط نکرده باشد تعدادي از فقها به صراحت بيان کرده اند که ، ضماني بر عهده مالک نيست .
١-٤: ضمان ناشي از حمله حيواني به حيوان ديگر هرگاه حيواني به حيوان ديگر هجوم آورد و به آن آسيب برساند يا باعث مرگ آن شود، اگر مالک در محافظت آن کوتاهي کرده باشد، اکثريت فقها بر ضامن بودن صاحب آن فتوا داده اند و چنان چه حيواني که مورد حمله قرار گرفته است حمله کننده را مجروح کند يا بکشد، خون کشته شده هدر است و صاحب آن ضامن نيست .
روايت ديگري که سعدبن طريف از امام صادق (عليه السّلام ) نقل کرده است ، همين مضمون را دارد، امّا هر دو روايت ضعيف هستند و نمي - شود به آن ها اطمينان کرد، به همين دليل محقّق و فقهاي بعد ايشان همان طور که در بالا ذکر شد، ميگويند: بهتر است که اين گونه بگوييم : اگر حيواني وارد طويله حيوان ديگر شده و آن را کشته باشد در صورتي که صاحب حيوان اوّلي کوتاهي کرده باشد، ضامن است و در غير اين صورت ضامن نيست .