چکیده:
آدابالحرب و الشجاعه کتاب ارزشمند و تخصصی در حوزۀ جنگ و آداب جنگاوری است که متاسفانه پژوهشهای زیادی دربارۀ آن صورت نگرفته است. در خلال مباحث اصلی کتاب که نظامیگری است، میتوان از فرهنگ عامه، آداب و رسوم و باورهای عامیانه در آن نشانی یافت. باتوجه به وجود باورهای عامۀ متنوع در این کتاب، در این پژوهش فقط به چند باور خاص مربوط به گرگ، شترمرغ و شیر پرداخته میشود که نادر و کمکاربرد است. باورهای مربوط به شتالنگ و زه در بحث گرگ، باور آتشخواری در بحث شترمرغ و باور ترس در بحث شیر موردبررسی قرار میگیرد. با بررسیهای گسترده مشخص شد که هیچکدام از این باورها تاکنون موردپژوهش قرار نگرفته و در این مقاله برای نخستینبار با ارائۀ شواهد از متون و منابع دیگر موردبررسی قرار میگیرد. روش پژوهش در این مقاله به این شکل است که ابتدا این کتاب بهدقت مطالعه و باورهای عامۀ مختلف استخراج شد، سپس چند باور خاص از میان آنها گزینش شد و براساس منابع مختلف شرح داده شد.
خلاصه ماشینی:
٢. پيشينۀ پژوهش دربارة «گرگ »، «شير» و «شترمرغ » که موضوع بحث اصلي اين پژوهش است ، مطالب زيادي نوشته شده است : 190 الف ) کتاب ها، مانند: فرهنگ نامۀ جانوران در ادب فارسي از منيژه عبداللهي، حکايت هاي حيوانات در ادب فارسي از محمد تقوي؛ ب ) مقالات : دربارة گرگ : «بررسي تطبيقي نقش گرگ در اسطوره هاي ملل و اسطوره هاي ايراني»، از فرانک جهانگرد و رحمان نقيزاده ؛ «نقش گرگ از اسطوره تا تاتو»، از گلناز عابديني؛ «گرگ در منظومه هاي حماسي ايران »، از مريم رضايياول و اکبر شاميان ساروکلايي؛ «بازخواني کهن الگوي گرگ در فيروزشاه نامه »، از آمنه ابراهيمي و پيمان ابوالبشري؛ دربارة شير: «معاني نمادين شير در هنر ايراني»، از اولدوز خودي؛ «شير در منظومه هاي حماسي ايران »، از اکبر شاميان ساروکلايي و مريم رضايي اول ؛ «تخيل شير در رزم فردوسي و بزم نظامي»، از مريم سعيدي، اميرحسين ماحوزي و شهين اوجاق عليزاده ؛ «نماد حيواني شير در مذهب و اساطير ايران باستان و ادبيات منظوم فارسي» از عليرضا قوجه زاده ، مژگان نيکويي، معصومه خدادادي مهابادي؛ گفتني است که تاکنون به شکل اختصاصي هيچ مقاله اي به شترمرغ و باورهاي مربوط به آن در متون فارسي نپرداخته است .
ب ) کتاب هاي شرح شرفنامۀ نظامي؛ براساس جست وجوي دقيق و گسترده اي که انجام شد، مشخص شد که در متون فارسي «کعب گرگ » فقط يک بار به کار رفته و آن هم در شرفنامۀ نظامي است و شارحان در زير همان بيت نظامي دربارة کعب گرگ بحث کرده اند و به نظر ميرسد اشتباه فرهنگ نويسان در ذکر هدف کاربرد شتالنگ گرگ و نيز محل بستن آن ، از همين بيت نظامي نشئت گرفته باشد: ز خردان بسي فتنه آيد بزرگ که در پاي پيکان بود کعب گرگ (نظامي، ١٣٧٨، ص .