چکیده:
یکی از متغیرهای کلیدی و اساسی در شناخت الگوی رفتار خارجی یک دولت در نظام بین الملل، فهم ساختار قدرت و چگونگی صورت بندی و توزیع قدرت در یک واحد ملی است. در این پژوهش با بهره گیری از نظریه نو واقع گرایی نوکلاسیک به بررسی ساختار و صورت بندی قدرت، چگونگی نظام سیاست گذاری، فرایند تصمیم گیری در نظام عربستان سعودی و تحلیل سیاست خارجی این کشور به ویژه در قبال جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است. علت اتخاذ رویکردهای مختلف در سیاست خارجی عربستان، به مهندسی ساختار نامتقارن قدرت در این کشور بر می گردد که از ابتدای شکل گیری آن تاکنون بر عنصر پادشاه به عنوان هسته اصلی قدرت بنا گردیده و رفتار دولت در حوزه خارجی را همواره تابعی از وضعیت و شرایط قدرت پادشاه در نظام سیاسی این کشور نموده است. نظام حکمرانی سعودی با اتخاذ رویکردی تهاجمی در سیاست خارجی، سعی در مدیریت چالش های داخلی تهدیدزا و انحراف آن به محیط بیرونی دارد؛ در راستای تحقق این هدف، جمهوری اسلامی ایران را به دلیل ویژگیهای خاص خود، به عنوان تهدید آنی در محیط پیرامونی آن کشور معرفی می نماید. مفروض نگارنده این است که "صورت بندی و ساختار قدرت دولت در کشور عربستان سعودی، عامل مهم و تاثیر گذاری در تعیین انواع راهبردهای موازنه ای و تسهیل مناسبات سه گانه همکاری، رقابت و منازعه در سیاست خارجی این کشور است". از این رو هدف پژوهش پاسخ به این پرسش اساسی است؛ «صورت بندی و ساختار قدرت متمرکز در نهاد سلطنت در عربستان سعودی چه تاثیری بر سیاست خارجی این کشور به ویژه در قبال جمهوری اسلامی ایران دارد؟». بنابراین با در نظر داشتن ساختار قدرت در این کشور، واکاوی علل رفتار و رویکرد مداخله گرایانه این کشور در منطقه، کانون این پژوهش را تشکیل میدهد.
Recognizing the structure and distributing of power is one of the key variables in understanding the pattern of foreign behavior of a state in the international system.The presumption of this research is that, the power structure of the Saudi Arabia as a monarchy system, has a direct effect on the country’s approach in foreign policy.so the structure of power and decision making process in Saudi Arabia and analyzing foreign policy toward Iran is analised within the theoretical frame work on Neo-classical realism.The root of different behaviors to a foreign threats goes back to the formation of the Saudi asymmetric power structure, which since its inception has been based on the king element as the core of power, which always makes government behavior in the foreign arena a function of its status. The internal challenges lead corrosively foreign policy approach to external environment in form of aggressive approach and a player as regional hegemonic power.According to the author hypothesis, the form and structure of Power in Saudi Arabia is a key element in determining balancing strategies and Facilitating the threefold relationship of cooperation, competition and conflict in foreign policy.Hence the main goal of research is responding to key question to what extend the effects of concentrated power structure in Saudi Monarchy system on foreign policy particularly on Islamic Republic of Iran.
خلاصه ماشینی:
علت اتخاذ رویکردهای مختلف در سیاست خارجی عربسـتان ، بـه مهندسـی سـاختار نامتقـارن قدرت در این کشور بر می گردد که از ابتدای شکل گیری آن تاکنون بر عنصر پادشاه به عنوان هسته اصلی قدرت بنا گردیده و رفتار دولت در حوزه خارجی را همواره تابعی از وضعیت و شرایط قدرت پادشـاه در نظـام سیاسـی ایـن کشور نموده است .
نگارنده برای فهم و درک الگوی رفتار خارجی عربستان سعودی و میزان اثرگذاری ساختار قدرت دولت بر سیاست خارجی این کشور از روش تحقیق کیفی بهره گرفتـه و بـا جمـع آوری داده هـا از طریق تحلیل اسناد و مدارک، توصیف تحلیلی، ادراکی و همچنین تحلیل محتـوا بـه بررسـی تـاثیرات نظام سلطنتی و صورت بندی قدرت در هئیت حاکمـه آل سـعود بـر سیاسـت خـارجی ایـن کشـور پرداخته است .
چارچوب نظری واقع گرایی نوکلاسیک به عنوان نظریه ی مرتبط با متغیر اصلی این پژوهش یعنی سـاختار قـدرت دولـت ، این امکان را به صورت روشمند میدهد؛ تا با در نظر داشتن مجموعه ای از متغیرها در سـطح داخلـی کشورها به سراغ منظومه دولت ، به عنوان یک متغییر میانجی، رفته و با عنایت به عواملی چون "نــوع رژیم سیاسی، ساختار قدرت داخلی، ساختار تصـمیم گیـری، رابطـه میـان نهادهـای تصـمیم گیـری و ســازوکارهای تصمیم گیری در نهادهای مختلف داخلی" (مشیرزاده ،١٣٩٤: ١٤٨)، بـا بسـط و تبیینـی مفصل تر به بررسی و واکاوی علل و ریشه های رفتاری دولت عربستان سـعودی در سـپهر سیاسـت خارجی به وبژه در قبال جمهوری اسلامی ایران پرداخته شود.