چکیده:
«فقه نظام» به معنای کشف نظریات کلان اسلام در موضوعات اجتماعی است که در امکان و رد آن اشکالاتی مطرح است؛ هرچند این اشکالات عمدتاً ریشه در نوع رویکرد به فقه و شریعت اسلامی دارد. این مقاله در صدد استحکام پایههای نظری فقه اسلامی، با بررسی و طبقهبندی اشکالات مطرحشده در این خصوص به روش مروری تحلیلی ارزیابی نموده و میکوشد به اشکالات وارد بر اصل وجود «فقه نظام» پاسخ دهد، تا حد امکان برداشتهای نادرست را بر طرف سازد.عمده اشکالات بر رد فقه نظام مربوط به عدم وجود آن در اصل شریعت یا در عدم امکان دستیابی به آن است. این مقاله ضمن احصای ادله، به پاسخگویی اشکالات و اثبات امکان فقه نظام مبادرت میورزد، نتایج بررسیها نشان میدهد که اختلاف دیدگاهها در تعریف این عرصه فقهی منبعث از جدیدبودن و ورود ذهنیتهای مختلف به این بحث است، لکن این مسأله با لحاظ ارتباط و انسجام میان احکام و اعتبار مسائل کلان توسط شارع و ... امکانپذیر مینماید.
خلاصه ماشینی:
اين مقاله ضمن احصاي ادله ، به پاسخ گويي اشکالات و اثبات امکـان فقـه نظام مبادرت مي ورزد، نتايج بررسي ها نشان مي دهد که اختلاف ديدگاه ها در تعريف اين عرصـه فقهي منبعث از جديدبودن و ورود ذهنيت هاي مختلف به اين بحث است ، لکـن ايـن مسـأله بـا لحاظ ارتباط و انسجام ميان احکام و اعتبار مسائل کلان توسط شارع و ...
هرچند برخي اين برداشت را به شهيد صدر و روش ايشان نسـبت مـي دهنـد کـه ايشان معتقد بودند شريعت داراي قواعد و هنجارهاي کلي تري است که احکـام جزئـي در بستر آن احکام کلي شکل گرفته اند که از اين احکام جزئي به مثابه روبنـا بـه مبـاني کلي مکتب اسلام در حوزه هاي مختلف مي توان دست پيدا کرد، اما اين تلقـي از ايشـان نمي تواند مطابق واقع باشد، به هر حال ، به نظر مي رسـد ايـن معنـا نيـز چنـدان ره گشـا نيست (شهيد صدر، ١٤١٧ق ، ص٣٤٥-٣٣٥).
بـه جهـت اهميـت موضوع ضروري مي نمود با پردازش منطقي ، اهم اشکالات طبقه بندي و پاسخ داده شود، بر اين اساس ، در صدد پاسخ به اشکالات مربوط به امکان و وجود فقه نظـام برآمـديم ؛ البته به برخي پاسخ هاي وارد اشاره مي نماييم ، لکن به جهت اطاله و محـدوديت بحـث ، امکان نقد و ابرام پاسخ ها ممکن نيست : اشکال نخست : بي پايه و اساس بودن فقه نظام گفته شده است : «فقه نظام سابقه و مؤيدي در فقه ندارد، هم چنين فقه نظـام از نظـر علمي ثابت نشده و اساسا دست يافتني نيست ، پس ايـن روي کـرد نـه تنهـا خـدمتي در تـرويج فقـه نيسـت ، بلکـه توقـف گـاهي بـراي فقـه خواهـد بـود» (فاضـل لنکرانـي ، .