چکیده:
امروزه شناخت دقیق و مبنایی دیدگاههای انتقادی خاورشناسان و روشهای پژوهشی آنها درباره قرآن و نقد علمی این دیدگاهها بر اساس مبانی دینی و عقلی استوار، ضرورتی انکارناپذیر است. روش نقد ادبی تاریخی، یکی از روشهای انتقادی است که خاورشناسان درباره قرآن به کار گرفتهاند. در این راستا، پژوهش حاضر بر آن است تا با روش تحلیلی توصیفی به تبیین و ارزیابی دیدگاههای آنها در خصوص کاربست روش نقد ادبی تاریخی درباره متن قرآن بپردازد. انتقادات ادبی تاریخی خاورشناسان بر قرآن، از سه جهتِ پیدایش متأخر متن قرآن، نموّ قرآن در محیط یهودی- مسیحی و مجادله قرآن با مخالفان مطرح است. دیدگاههای مذکور، از جهاتی مانند نوع نگاه به هویت علم تاریخ، تأثیرپذیری قرآن از متون توحیدی پیشین و عدم توجه به ویژگیهای متنی قرآن، مثل عدماختلاف در بیان، اصلاحگری و دعوت به جدل مثبت مشکل دارند.
Nowadays, the precise and principled understanding of the orientalists’ viewpoints and their research methods in studying the Qur’an as well as the scientific criticism of these viewpoints based on robust religious and intellectual principles are undeniable necessities. Literary criticism is a critical method that has been applied by the orientalists to the qur’anic studies. One of the scholars that has used this method – of course via an intertextual approach – to study the qur’anic verses is Gerald Hawting, the British Qur’an researcher. Hawting’s literary criticisms against the Qur’an are in three directions, namely the appearance of the Qur’an in a sectarian atmosphere, the dialectical nature of the qur’anic verses, and the temporal lateness of the Qur’an compared to its audience. These three dimensions can be rejected based on the intellectual and narrative reasons, as follows. First, the mere connection of the Islamic world with the monotheistic religions that had appeared before it is not a reason for the effectiveness of those religions on the appearance of the Qur’an. Moreover, unlike other sacred Scriptures, the Qur’an does not have a human nature and its text involves various types of miraculous qualities such as eloquence, sublimity of meaning, and freedom from any disagreement in expression. All these wonders derive from its divine and non-human nature. ...
خلاصه ماشینی:
ir درآمد امروزه شناخت دقيق و مبنايي ديدگاه هاي انتقادي خاورشناسان و روش پژوهش آن ها درباره قرآن و نقد علمي اين ديدگاه ها بر اساس مباني ديني و عقلي استوار، ضرورتي انکارناپذير براي مسلمانان است ؛ زيرا در عصر حاضر، با توجه به گسترش فعاليت هاي پژوهشي در غرب ، با حجم عظيمي از انتقادات نسبت به قرآن روبه رو هستيم ؛ انتقاداتي که ناشي از تطبيق روش هاي جديد فهم متون است که ابتدا درباره کتب مقدس يهودي - مسيحي به کار گرفته شد و سپس خاورشناسان آن را براي اولين بار درباره قرآن به کار بستند.
(٤/٢٥٩ ,b ٢٠٠٤ ,Hawting) طرف داران نقد ادبي در سوي بينامتني، پس از اين که به تاريخ گذاري متن قرآن بر اساس حوادث صدر اسلام اعتقادي ابراز نکرده و در اين رابطه ، به تاريخ نجات بودن منابع اسلامي معتقد شده اند، در جهت هويت يابي تاريخ شکل گيري قرآن و نيز مخاطبان آن ، خود دست به کار شده اند.
(راميار، ١٣٦٣ش ، ٢١٢) اين سخن هاوتينگ که قديميترين گزارش ها در رابطه با دوره جاهليت به منابعي متکي است که مربوط به يک قرن بعد از وفات پيامبر(ص ) هستند و سخن پيش گفته ونزبرو نيز به نوعي به همين اشاره داشت ، ديدگاه درستي نيست ؛ زيرا بر اساس پژوهش هايي که برخي از خود خاورشناسان مثل سزگين ، عبود و موتسکي درباره قدمت منابع اسلامي انجام داده اند، در آثار باقيمانده از قرن دوم ، ارجاعات بيشماري در مورد انواع کتابت و مدل هاي مختلف آموزش داريم که از تعلق اين آثار به سده نخست حکايت دارند.