چکیده:
آثاری که ذیل مکتب رئالیسم سوسیالیتی در روسیه و ایران نوشته شده اند، هم به سبب تفاوت زبان و هم از نظر برخورد تاریخی در ادبیات دو کشور، قابلیت بررسی و تطبیقی را دارند. در این مقاله می کوشیم تا با روش تطبیقی، با محوریت شاخۀ فرانسوی آن و با بهره گیری از ابزار کتابخانهای، به بحث تاثیر رئالیسم سوسیالیستی روسیه بر ادبیات ایران با تامّل بر چهار رمان معروف ادبیات روسی و فارسی؛ یعنی رمانهای مادر از ماکسیم گورکی، چگونه فولاد آبدیده شد؟ از استراوسکی، همسایهها از احمد محمود و چشمهایش از بزرگ علوی بپردازیم. بر اساس نتایج این پژوهش، مهمترین مولفه های مکتب رئالیسم سوسیالیستی در دو رمان ایرانی عبارتاند از: توجّه به توده و خیزش طبقۀ فرودست، حزبی نویسی، تیپ آفرینی و دگردیسی شخصیتهای رمان و دین گریزی؛ مولفههایی که تا پیش از ظهور حزب توده و آشنایی نویسندگان ایرانی با افکار چپ، در رمانهای فارسی وجود و نمود ندارد.
Persian and Russian socialist realist literary works can be comparatively studied for their differences in language as well as the historical encounter between literatures of the two countries. The goal of this paper is to draw on the French school of comparative literature to study the influence of the Russian socialist realism on Persian literature with a focus on four famous Persian and Russian novels, that is, Maxim Gorki's Mother (1906), Nikolai Ostrovsky's How the Steel Was Tempered (1936), Bozorg Alavi's Her Eyes (1952) and Ahmad Mahmoud's Neighbors (1974). According to the results, the most important elements of socialist realism in the two Persian novels are: attention to the masses and the rise of the lower class, partisanship, typification, metamorphosis of the characters and apostasy, elements that did not exist in Persian novels before the emergence of Tudeh Party of Iran and the familiarity of Iranian writers with leftist ideas.
خلاصه ماشینی:
در ايـن مقالـه مي کوشـيم تـا بـا روش تطبيقـي ، بـا محوريـت شـاخۀ فرانسـوي آن و بــا بهره گيــري از ابــزار کتابخانــه اي ، بــه بحــث تأثيــر رئاليســم سوسياليســتي روســيه بــر ادبيـات ايـران بـا تأّمـل بـر چهـار رمـان معـروف ادبيـات روسـي و فارسـي ؛ يعنـي رمان هـاي مــادر از ماکســيم گورکــي ، چگونــه فــولاد آبديــده شــد؟ از استراوســکي ، همســايه ها از احمــد محمـود و چشـم هايش از بـزرگ علـوي بپردازيـم .
بـر اسـاس نتايـج ايـن پژوهـش ، مهم تريـن مؤلفه هــاي مکتــب رئاليســم سوسياليســتي در دو رمــان ايرانــي عبارت انــد از: توّجــه بــه تــوده و خيــزش طبقــۀ فرودســت ، حزبي نويســي ، تيپ آفرينــي و دگرديســي شــخصيت هاي رمــان و دين گريـزي ؛ مؤلفه هايـي کـه تـا پيـش از ظهـور حـزب تـوده و آشـنايي نويسـندگان ايرانـي بـا افـکار چـپ ، در رمان هـاي فارسـي وجـود و نمـود نـدارد.
ايــن مقالــه کــه بــا روش تطبيقــي ، بــا محوريــت شــاخۀ فرانســوي آن و بــا بهره گيــري از ابــزار کتابخانــه اي نوشــته شده اســت ، مي کوشـد تـا بـه بحـث تأثيـر رئاليسـم سوسياليسـتي روسـيه بـر ادبيـات ايـران بـا تأّمـل بـر چهـار رمـان معـروف ادبيـات روسـي و فارسـي ، يعنـي رمان هـاي مـادر از ماکسـيم گورکـي ، چگونــه فــولاد آبديــده شــد؟ از استراوســکي ، همســايه ها از احمــد محمــود و چشــم هايش از بـزرگ علـوي بپـردازد.