چکیده:
کویت دارای دولت رانتیر (تحصیلدار) است که بیشتر درآمدش از فروش نفت حاصل می شود. با وجود این که گفته می شود دولت های رانتیر فی نفسه مانعی بزرگ برای مردمسالاری هستند، اما این کشور امروز در مقایسه با سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس ( که در زمینه اقتصاد وابسته به فروش سوخت های فسیلی و همچنین در زمینه های فرهنگی شباهت بسیاری به کویت دارند)، از لحاظ مردمسالاری، از اعتبار خوب
کویت دارای دولت رانتیر (تحصیلدار) است که بیشتر درآمدش از فروش نفت حاصل میشود. با وجود اینکه گفته میشود دولتهای رانتیر فی نفسه مانعی بزرگ برای مردمسالاری هستند، اما این کشور امروز در مقایسه با سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس (که در زمینه اقتصاد وابسته به فروش سوختهای فسیلی و همچنین در زمینههای فرهنگی شباهت بسیاری به کویت دارند)، از لحاظ مردمسالاری از اعتبار خوبی برخوردار است. توجه این مقاله معطوف این موضوع است که چرا و چگونه دولت کویت علیرغم رانتیر بودن توانسته در زمینه مشارکت سیاسی پیشرفت نسبی قابل توجهی حاصل کند. این مقاله بر فرایند تاریخی از منظر «نهادگرایی تاریخی» متمرکز گشته است و تاکید دارد که ادراک و دریافت جامعه کویت از مشروعیت حکومت مبتنی بر پارلمان و خود موسسه (سازمان تاسیس یافته) پارلمان کویت در فرایندی تاریخی نهادینه شدهاند و آنچه از پیشرفت مردمسالاری و نتایج این دو نهاد در سپهر سیاسی امروز کویت مشاهده میشود حاصل این نهادینه شدن در فرایندی تاریخی است. اکنون پرسش اساسی اینجاست که نسبت میان دینامیسم رانتی و نهادینه شدن در تاریخِ پارلمان کویت چیست و آن را چگونه باید ارزیابی کرد؟ به نظر میرسد رابطه حکومت و جامعه کویت تا حد زیادی تابع دینامیسم رانتی است اما این نظم نهادی پارلمانی در فرایند تاریخی نهادینه شده است که قاعده بازی، امکانها، محدودیتها و مسیر تحقق اهداف را برای کنشگران نهادی در کویت مشخص میکند.
ی برخوردار است. توجه این مقاله معطوف این موضوع است که چرا و چگونه دولت کویت علی رغم رانتیر بودن توانسته در زمینه مشارکت سیاسی پیشرفت نسبی قابل توجهی حاصل کند. در حالی که بسیاری از محققان بر مالیات شهروندان به عنوان مهمترین پیشران مشارکت سیاسی و به و به همان نسبت افزاینده مشروعیت حکومت تاکید دارند، مقاله من بر فرایند تاریخی از منظر نهادگرایی تاریخی متمرکز گشته است و تاکید دارد که ادراک و دریافت جامعه کویت از مشروعیت حکومت مبتنی بر پارلمان، و خود موسسه (سازمان تاسیس یافته) پارلمان کویت، در فرایندی تاریخی، نهادینه شده اند و آنچه از پیشرف مردمسالاری و نتایج این دو نهاد در سپهر سیاسی امروز کویت مشاهده می کنیم حاصل این نهادینه شدنِ در فرایندی تاریخی است. اکنون سوال اساسی اینجاست که نسبت میان دینامیسم رانتی و نهادینه شدن در تاریخِ پارلمان کویت چیست و آن را چگونه باید ارزیابی کرد و نقش متغیری به نام نهاد مستقر در این میان چیست؟
Kuwait is a rentier state which obtains most of its income from oil revenues. However, and despite the arguments that suggest rentier states hinder democracy, the Kuwaiti system almost exclusively among the GCC states, could maintain a relatively good reputation concerning the development of its democracy. What helped Kuwait overcome its rentier state tendency for authoritarian rule, is the focus of this paper. While many scholars have emphasized the role of citizens' taxation as the most important driver of political participation and, at the same time, promoter the legitimacy of government, my paper focuses on the historical process from the perspective of historical institutionalism and emphasizes that the legitimacy of the state in the eyes of the Kuwaiti public, based on a parliamentary model, and the organization of the Kuwaiti parliament itself, have been institutionalized in a historical process, and what we see from the progress of democracy and the outcomes of these two institutions in the political sphere of Kuwait today, is the result of this historical institutionalization. Now the fundamental question is how to evaluate the rentier state dynamics in relation to the historical institutionalization of parliament in Kuwait, and what is the role of a variable called a consolidated institution in this regard?
خلاصه ماشینی:
اکنون پرسش اساسي اينجاست که نسبت ميان ديناميسم رانتي و نهادينه شدن در تاريخ پارلمان کويت چيست و آن را چگونه بايد ارزيابي کرد؟ به نظر ميرسد رابطه حکومت و جامعه کويت تا حد زيادي تابع ديناميسم رانتي است اما اين نظم نهادي پارلماني در فرايند تاريخي نهادينه شده است که قاعده بازي ، امکان ها، محدوديت ها و مسير تحقق اهداف را براي کنشگران نهادي در کويت مشخص مي کند.
براي پاسخ به پرسش هاي اين مقاله ، شکل گيري ميراث تاريخي پارلمان و مشروعيت پارلمان محور در بستر تحولات تاريخ کويت مورد بررسي قرار ميگيرد؛ ابتدا مسئله دولت رانتي کويت مورد تحليل قرار ميگيرد سپس نقش تاريخي تجار کويتي در مرحله پيدايش نهادي پارلمان مورد بررسي قرار ميگيرد، پس از آن اهميت توافق ١٩٩٠ جده از منظر ترتيب و زمانبندي مورد تحليل قرار خواهد گرفت ، آنگاه نقش بحران جانشيني سال ٢٠٠٦ و حوادث پس از ٢٠١١ در کويت ، در راه اندازي فرايند چرخه خود تقويتي و وابستگي به مسير مورد بررسي و تحليل قرار خواهد گرفت و در پايان ارتباط تنوع و تکثر هويتي را با نهادينه شدن پارلمان در فرايندي تاريخي مورد بررسي و تحليل قرار ميگيرد.
ب ـ مرحله کارشکني و اخلال حکومت در مسير نهادينه شدن پارلمان با درگذشت عبدالله السالم و پس از تثبيت قدرت خاندان حاکم شرايط تغيير کرد، به نحوي که تا پيش از اشغال کويت توسط عراق (در سال ١٩٩٠) شش بار در کويت انتخابات مجلس ملي برگزار شد و تقريبا در تمام اين رايگيريها، حکومت متهم شد که با تقلب و يا خريد راي عده اي از هواداران خود را به درون مجلس فرستاده است (اسيري، ٢٠١٧: ١٤٧-١٤٨).