چکیده:
توجه به علم و دانش در اسلام از چنان اهمیتی برخوردار است که نخستین آیات نازل شده بر حضرت محمد(ص) با «اقرأ» یعنی «بخوان و بیندیش» آغاز شد. با اهتمام به نزول آیات نخستینالهی به پیامبر(ص) میتوان به وضوح دریافت که اساس رسالت دین اسلام بر تعلیم و آموزش استوار است. از این رو اعراب مسلمان تا اواسط نیمه نخست قرن دوم هجری توانستند با تأمل در آیات قرآن و احادیث، از تدوین و آموزش علوم اسلامی فراغتی نسبی حاصل کنند؛ گرچه در روند تدوین علوم طبیعی نقش مهمی ایفا نکردند. دستاوردهای پژوهش حاکی از آن است که با گسترش فتوحات گرچه مسلمانان با تمدنهای همجوار و صاحب علوم طبیعی برخورد کردند اما تا پایان عصر اموی به دلیل مشغولیت جامعه اسلامی به فتوحات و شرایط نامطلوب و نامساعد جامعه که اختلاف و جنگ بر آن حاکمیت داشت، بهجزء دورهای کوتاه توجهی به تکوین و آموزش علوم طبیعی نشد.
Attention to science and knowledge in Islam is so important that the first verses revealed to the Prophet Muhammad (PBUH) began with "read" meaning "read and think". By paying attention to the revelation of the first divine verses to the Prophet (PBUH), it can be clearly understood that the mission of Islam is based on education. Therefore, until the middle of the first half of the second century AH, the Muslim Arabs were able to gain a relative leisure time from compiling and teaching Islamic sciences by reflecting on the verses of the Qur'an and hadiths; However, they did not play an important role in the process of compiling the natural sciences. The findings of the study indicate that with the spread of conquests, although Muslims dealt with neighboring civilizations and had natural sciences, but until the end of the Umayyad era due to the Islamic society due to the conquests and unfavorable conditions of society ruled by conflict and war, except Short courses did not pay attention to the development and teaching of natural sciences.
خلاصه ماشینی:
عليرغم توصيه و تشويق موکدي که قرآن کريم در راستاي دانش اندوزي و احترام به علماء و خردمندان داشت ، تا اواسط نيمه نخست قرن دوم که مصادف است با سال هاي پاياني حکومت اموي در شام ، اعراب مسلمان از يک سو بدليل اشتغال به فتوحات و کشورگشاييها که از عصر خلفاء پيشين شروع شده بود و از سويي ديگر با شرايط جامعه آن روز که هنوز دامن گير درگيريها و نزاع هاي قبيله اي بود به تدوين و آموزش علوم خصوصا علوم طبيعي يا به عبارتي ديگر علوم غير اسلامي که مقتبس از تمدن هاي مفتوحه و ملل قديم شرق و غرب بود شامل رياضي، پزشکي، نجوم و ساير علوم طبيعي، توجه چنداني مبذول نداشتند و جزء در مواردي اندک و دوره اي کوتاه تلاش قابل توجهي در تکوين و آموزش اين دسته از علوم صورت نگرفت .
آموزش علوم در عهد خلفاي راشدين با وفات پيامبر گرامي اسلام (ص ) گرچه خلفاء پس از وي مسلمانان را از تاليف کتابت که پله آغازين براي تدوين علوم بود، باز داشتند چنانچه ابوبکر و عمر تدوين احاديث پيامبر(ص ) را منع کردند(متقي هندي،١٤٠١: ٢٨٥/١٠) اما در تمامي اين دوران اعراب همچنان اخبار، تفسير، فقه و قرائت قران را مانند دوره جاهليت در سينه هاي خود حفظ کرده و بصورت شفاهي و سينه به سينه به ديگران آموزش ميدادند.