چکیده:
ﯾﮑﯽ از ارﮐﺎن ﻣﻬﻢ زﻧﺪﮔﯽ روﺳﺘﺎﯾﯽ، داﻣﺪاری و دامﭘﺮوری اﺳﺖ. ﻗـﻮام و دوام ﻣﻌﯿﺸـﺖ روﺳﺘﺎﻧﺸﯿﻨﺎن ﺑﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﻫﻠﯽ و ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮی از آﻧﻬـ ﺎ ﮔـﺮه ﺧـﻮرده اﺳـﺖ. ارﺗﺒـﺎط ﻣﺴـﺘﻤﺮ و ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ دام ﻓﺮاﺗﺮ از ﭘﯿﻮﻧﺪ اﻗﺘﺼـﺎدی و ﻣﻌﯿﺸـﺘﯽ اﺳـﺖ. ﺷـﻤﺎری از ﻣﺆﻟﻔـﻪ ﻫـ ﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و زﺑﺎﻧﯽ ﺟﻮاﻣﻊ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ دام ﭘﯿﻮﻧﺪ ﯾﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ. ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﯿﺶ رو ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﭘﺎراداﯾﻢ ﺗﻮﺻﯿﻒ، ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺣﻀـﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ادﺑﯽ» دام «در ﻣﯿﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪات و ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞﻫﺎی ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳـﺮﮐﻮﯾﺮ اﺳـﺘﺎن ﺳﻤﻨﺎن ﺑﭙﺮدازد. ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس ﺑﺎ ﺗﻔﺤﺺ در ﺑﺎورﻫﺎ، اﻣﺜﺎل و ﺗﻌﺎﺑﯿﺮ ﮐﻨﺎﯾﯽ، ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ رد ﭘﺎی دامﻫﺎی اﻫﻠﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮاد ادب ﻋﺎﻣـﻪ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ ﺷـﺪه و ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﺪ ﮐـﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﺣﻀﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در ﻣﯿﺎن دامﻫﺎ، ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺑﺴﺎﻣﺪﮔﯿﺮی واژﮔﺎﻧﯽ و اﺻﻄﻼﺣﯽ، ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ اﻻغ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ آن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﺐ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﻧﻔـﻮذ و ﺣﻀـﻮر دامﻫـ ﺎ در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺳﺮﮐﻮﯾﺮ، ﻫﻢ راﺳﺘﺎ اﺳﺖ
خلاصه ماشینی:
بر همين اساس با تفحص در باورها، امثال و تعابير کنايي، بـه بررسـي رد پاي دام هاي اهلي در اين مواد ادب عامـه پرداختـه شـده و مشـخص شـد کـه بيشـترين حضور فرهنگي در ميان دام ها، به لحاظ بسامدگيري واژگاني و اصطلاحي، مربوط بـه الاغ و کمترين آن مربوط به اسب است .
پيشينه پژوهش منابع پيشيني اين پژوهش در دو دسته کلي زير جاي مي گيرد: نخست پژوهش هـايي که به بررسي تعابير و اصطلاحات دامداري ويژه شده و دوم پژوهش هايي کـه بـه بررسـي دانش بومي در حوزه شباني پرداخته است .
فصل دوم از پايان نامـه کارشناسـي ارشـد نگارنـده بـا عنـوان : «گردآوري واژگان و اصـطلاحات گـويش مـردم روسـتاي سـطوه » (١٣٩٣) در دانشـگاه سمنان ، به معرفي و دسته بندي پيشه هاي رايج مردم منطقه سرکوير پرداخته ، امـا گـامي جدي در وادي تحليل ننهاده است .
قدر مسلم اين که تـاکنون هـيچ پژوهشـي بـه صـورت مستقل به بررسي جايگاه دام در ميان باورها و ضرب المثل هاي مـردم سـرکوير نپرداختـه است .
امثال : ١- «خري تجال » (دجال ) [lxari tejja] منظور کسي است که مکرر تصميم به انجام کـاري مـي گيـرد و موفـق بـه انجـام آن نمي شود.
در اين شعر نيز مي بينيم کـه گـرگ مـتهم ، خود را به سختي نفرين مي کند و مي گويد که : اگر من يوسف تو را خورده باشـم عقوبـت من مانند عقوبت کسي باشد که گندم سبز را زير پا لگدمال کرده است .