چکیده:
ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻓﺮﺳﻮده ی ﺷﻬﺮی ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺮﮐﺰﯾﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ، ﺳﻬﻮﻟﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ، اﺳﺘﻘﺮار ﺑﺎزار )ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﺗﺠﺎری( و دارا ﺑﻮدن ارزﺷﻬﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، دارای ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ درآﻣﺪ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن ﭘﺮداﺧﺖ اﺟﺎره ﺑﻬﺎء ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯿﻬﺎ، ﻣﺤﻼت ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻫﺴﺘﻪ ﺗﺠﺎری، ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ از ﺟﻤﻠﻪ: ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻨﺘﯽ ﺷﺒﮑﻪ ی ﻣﻌﺎﺑﺮ، ﻓﺮﺳﻮدﮔﯽ واﺣﺪﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ، ﺿﻌﻒ زﯾﺮ ﺳﺎﺧﺘﻬﺎ و ﻣﺸﮑﻼت زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ، ﻣﺴﯿﺮ رﮐﻮد و ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ را ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﺗﺪاوم ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﻣﻬﺎی ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﻧﻮﻋﯽ از ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، اﻗﺘﺼﺎدی در ﻣﺤﻼت ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺑﺎﻓﺘﻬﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻓﺮﺳﻮده ﺷﺪه اﺳﺖ، ﮐﻪ در آن ﮔﺮوهﻫﺎی ﺑﺎ درآﻣﺪ ﺑﺎﻻ از اﯾﻦ ﻣﺤﻼت ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﻣﻬﺎﺟﺮﯾﻦ و ﮐﺎرﮔﺮ و ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻓﻘﯿﺮ، ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ. زﯾﺮا ﻣﻌﻤﺎری اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﻮده و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﻤﺎﯾﺪ. از ﻃﺮﻓﯽ، ﺑﺮﺧﯽ از واﺣﺪﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺎﺟﻢ و ﻓﺸﺎر ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﺎزار واﻗﻊ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪی ﯾﺎ اﻧﺒﺎر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ. ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ی اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ، ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻄﻠﻮﺑﯿﺖ ﺳﮑﻮﻧﺖ در اﯾﻦ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎ ﺷﺪه و اﻟﮕﻮی آن از اﻟﮕﻮی ﻣﺴﮑﻦ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽ ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده و ﺑﻪ اﻧﺰوا ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻫﯿﺎت ﻣﺤﺘﺮم وزﯾﺮان در ﺗﺎرﯾﺦ 97/3/10 آﯾﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪ اﺟﺮاﯾﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻠﯽ ﺑﺎز آﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎی ﻓﺮﺳﻮده و ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﻤﻮد. در ﮐﺸﻮر اﯾﺮان ﺑﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﺟﻬﺎﻧﯽ در ﺳﺎل 1382 ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﺳﻨﺪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزی ﺳﮑﻮﻧﺘﮕﺎهﻫﺎی ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ، ﻋﻤﻼ ﺑﺎ روﯾﮑﺮدی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﮑﻮﻧﺘﮕﺎﻫﻬﺎی ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺑﺮرﺳﯽ و ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺎﻓﺘﻬﺎی ﻓﺮﺳﻮده و ﻧﺎﮐﺎر آﻣﺪ ﺷﻬﺮی دارای اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺑﻌﺪ ﻣﻬﻢ آن ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻤﺎری اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺳﻌﯽ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ دﯾﺪﮔﺎه ﻣﻌﻤﺎراﻧﻪ ﺑﺮای ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎی ﻓﺮﺳﻮده و ﻧﺎﮐﺎر آﻣﺪ ﺷﻬﺮ ﺳﻘﺰ ﻣﺴﮑﻦ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﻃﺮاﺣﯽ و اراﺋﻪ ﮔﺮدد. ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺤﻼت دارای ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده و ﺳﮑﻮﻧﺘﮕﺎﻫﻬﺎی ﻏﯿﺮ رﺳﻤﯽ ﺷﻬﺮ ﺳﻘﺰ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎی ﻣﺴﮑﻦ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﺮدم و ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎی ﻣﻌﻤﺎری ﻃﺮاﺣﯽ و اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
در اين تحقيق سعي شده با تاکيد بر ديدگاه معمارانه براي بافت هاي فرسوده و ناکار آمد شهر سقز مسکن انعطاف پذير طراحي و ارائه گردد.
بافت هاي هسته مرکزي شهر ها چون داراي ارزش فرهنگي- تاريخي- اقتصادي هستند بايد به نوعي چند کارکرده باشند که طراحي الگوي معماري مسکن انعطاف پذير مي تواند پاسخگويي مناسبي براي اين مسئله باشد.
جدول شماره (٢): کاربري اراضي محدوده مورد مطالعه سال ١٣٨٥ (مأخذ: طرح تفضيلي ) کاربري مسکوني آموزشي تجاري بهداشتي - درماني صنايع فرهنگي و مذهبي وکارگاهي و اجتماعي درصد 55/23 0/5 8/5 0/07 0/51 0/65 کاربري اداري مختلط ورزشي تأسيسات و تجهيزات شبکه معابر درصد 3/71 6/13 0/16 0/03 24/61 ٦- آزمون فرضيات ١- بين وضعيت هاي اقتصادي-اجتماعي-فرهنگي ساکنين با فرسودگي بافت محدود مورد مطالعه ، رابطه معني دار وجود دارد.
٢- انتخاب و اجراي الگوي معماري انعطاف پذير مي تواند باعث افزايش بازدهي بافت هاي فرسوده و ناکار آمد شهر سقز باشد فرضيه اول : بين وضعيت اقتصادي-اجتماعي و فرهنگي ساکنين با فرسودگي بافت محدوده مورد مطالعه رابطه معني داري وجود دارد.
فرضيه دوم : انتخاب و اجراي الگوي معماري انعطاف پذير مي تواند باعث افزايش بازدهي بافت هاي فرسوده و ناکار آمد شهر سقز باشد براي اثبات اين فرضيه شاخص هاي معماري انعطاف پذير از پرسش شوندگان به صورت سوالات هدف دار طراحي شده و جواب ها در نرم افزار spss مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و نتايج آن در جدول ذيل آمده است .