چکیده:
بر مبنای اخلاق و سیاست در تطبیق بخش اساطیری و حماسی شاهنامه فردوسی و ایلیاد و ادیسه هومر، مقاله زیر شکل گرفت. هدف نشر زوایایی از اندیشه منش های انسانی دو تن از خردمندان باستانی، از متن آثار کهن آنان است. نوشتار از جنبه موضوع، زمان، مکان یعنی، ساختار نظم و نثر حماسی، مفهومی تطبیقی دارد. سراسر منظومه فردوسی را پرتوی از فرّ تبار ایرانی فراگرفته است، و با فضای حاکم بر زمان و زندگی قهرمانان ایلیاد و ادیسه، که نشانی از عناصر و مولفه های اخلاق و سیاست خدایان متعدد، در انجمن های مختلف صورت می گیرد، سلحشوری و حفظ و حراست از سرزمین را در پرتو کانون گرم خانوادگی و وفاداری نشان می دهند. اهتزاز بیرق فرهنگ عدل و دانش، در ورای پند سه گانه پندار، گفتار و کردار نیک، و اندرزهای حکیم طوس، با آن چه در ایلیاد و ادیسه از زبان خدایان و الهه ها به قهرمانان و پهلوانان القا می شود، در ذهن و زبان شاهان و پهلوانان نمود دارد، که از نکته های مشابه و تفاوت هاست. جنبه های واقعی زندگی، وصف حالت های درونی و عاطفی زنان در کنار توصیف شخصیت ها، طبیعت، و آموزه های تربیتی و اخلاقی، به کمک حماسه سازی های پهلوانان، و موسیقی تنیده در ابیات، بیش از همه از دلتنگی و ملال زن و زخم بی رحم ابزار بر پیکر پهلوانان آنان نشان دارد، که راستی و درستی را در فرهنگ مردم باستان با روشی اخلاق پسند به جا می گذارد. پژوهشگر فرهنگ اساطیری و حماسی، با شیوه کتابخانه ای آثار علمی و کاربردی، از منظر اخلاق و تربیت بهینه، نیز، سیاست، با تطبیق در بخش اسطوره ای و حماسی شاهنامه فردوسی و ایلیاد و ادیسه هومر می نگرد و به بررسی و بازنمایی می نشیند.
خلاصه ماشینی:
چون سخن درباره نگاه به اخلاق و سیاست بخش اساطیری شاهنامه فردوسی و ایلیاد و ادیسه هومر است، در نگاه به روش سیاسی شاهنامه که همیشه طرفدار عدالت است و از آن اخلاق نیکو می تراود، با سخن و گفتار هومر که در کارهای فرمانده سپاه مهاجم آخائیان به تروا مشاهده می شود، نشان می دهد که روش اخلاقی و سیاسی و فرهنگی ایران با روش های جاری زمان هومر در یونان تفاوت دارند.
{ پر از درد باب و پر از رنج پور}چنین میسراید و به انسان ها اندرز میدهد: جهانا شگفتی ز کردار تست شکسته هم از تو، هم از تو درستاز این دو، یکی را نجنبید مهر خرد دور بد، مهر ننمود چهرهمی بچه را باز داند ستور چه ماهی به دریاچه، در دشت گورنداند همی مردم از رنج و آز یکی دشمنی را ز فرزند باز ( شاهنامه، ج2، ب489 )فردوسی به وجدان اخلاقی و یا به اصطلاح نفس لوامه، که آدمی را پس از ارتکاب گناه سرزنش میکند و در واقع از ناپاکی ها بر حذر میدارد، بسیار اعتقاد دارد؛ شاهد گفتار، یکی از اندرزهایی است که مرد دانا برای پادشاه ساسانی بیان می کند:چهارم چنان دان که بیم گناه فزون باشد از بند و زندان شاه ( منتخب شاهنامه، ص476 ) فردوسی دین را که مروج اخلاق و سیاست درست باشد، برای آدمی ضروری میداند و میگوید:اگر دل نخواهی که باشد نژند نخواهی که دائم بوی مستمندچو خواهی که یابی ز هر بد رها سر اندر نیاری به دام بلابوی در دو گیتی ز بد رستگار نکونام باشی بر کردکار به گفتار پیغمبرت راه جوی دل از تیرگی ها بدین آب شویترا دین و دانش رهاند درست ره رستگاری به بایدت جست فردوسی جایگاه والایی در ساختار اخلاق و سیاست فرهنگ زندگی مردم ایران دارد.