چکیده:
اخلاق و ارزشهای اخلاقی در زندگی اموری بنیادی هستند و باور به مطلقیت و ثبات ارزشهای اخلاقی تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم در مسائل اصلی زندگی انسان، بهویژه در جوامع مدرن دارد. یکی از عقاید گروه مطلقگرایان اخلاقی، اعتقاد به عینیتداشتن ارزشهای اخلاقی است که بر اساس آن، منشا و معیار اخلاقیات را برگرفته از حقایقی عینی، ثابت و واقعی میدانند. این مقاله به بررسی آراء "محییالدین ابنعربی" عارف فیلسوفمآب مسلمان اندلسی، در این زمینه اختصاصدارد. بنا بر آن بر اساس قول به نظریۀ اسما و اعیان ثابتۀ ابنعربی، عینیت ارزشهای اخلاقی و جاودانگی و ازلی بودن آنها امری ثابت و یقینی میباشد. از دید ابنعربی، وجودی جز خداوند نیست و خلقت چیزی جز ظهور اسما و صفات او نبوده و نخواهدبود. با توجه به نظریۀ اسما و اعیان ثابته، فضایل و ارزشهای اخلاقی چیزی جز اسما و صفات خدا نیستند که با فیض اقدس الهی، از علم الهی در اعیان ثابته متجلیشدند و در انسان که محل ظهور جامع اسمای الهی است، به شکل اخلاق ظهوردارند و ارزشهای اخلاقی و صفاتی و افعالی، چیزی جز ظهور اسمای خداوندی و اعیان ثابتۀ آنها نیستند.
Morality and moral values are fundamental aspects in life and belief in the absoluteness and stability of moral values has direct and indirect effects on the major issues of human life, especially in modern societies. One of the beliefs about moral absolutists is the objectivity of moral values, according to which the origin and standard of morality are derived from objective, fixed and real truths. This article is dedicated to examining the views of Muhyi-Al-Din Ibn Arabi, the Andalusian muslim mystic and philosopher, in this regard. Therefore, according to Ibn Arabi's theory of divine names and fixed entities, the objectivity of moral values and their immortality and eternity is a fixed and certain thing. According to Ibn Arabi, there is no existence other than God and creation was and will be nothing but the appearance of His names and attributes. According to the theory of divine names and fixed entities, moral virtues and values are nothing but the names and attributes of God, which were manifested by divine holy grace in the fixed entities and in man, which is the place of comprehensive manifestation of divine names, and in the form of morality are emerging. Moral values, attributes and deeds are nothing but the appearance of the names of God and their fixed entities.
خلاصه ماشینی:
ماهيت و روش پژوهش احکام اخلاقي را بررسي و تعیینميکند و در پي پاسخ به پرسشهايي از اين قبيل است که «خوب» و «بد» به چه معناست؟ آيا حقايق اخلاقي ثابتی در کار است؟ ابنعربی به مطلقیت و جاودانگی ارزشهای اخلاقی معتقد است ، او با طرح نظریۀ تجلیات اسماء الوهی و مظهریت اعیان ثابته، موجودات را آیینهداران تجلیات خداوندی که حسن مطلق است ، برمیشمارد، بر این مبنا حسن مطلق هم به معنای زیباییشناختی و هم به معنای اخلاقی ، وحدت بنیادین جهان است، به اعتقاد او، اخلاق مبدایی الوهی دارد و ارزشهای اخلاقی همگی از یک خاستگاه برمیخیزند و بدان نقطه بازمیگردند و ارزشهای اخلاقی ثابتات ازلیاند که از طریق اسما در اعیان ثابتهای بروز و ظهور مییابند که این اعیان ثابته در اصل با خزائن خداوندی در زبان وحیانی مساوقت دارند و آنچه از ارزشهای اخلاقی که در انسان ظهورمیکند ،تنها تجلیات اسماء و صفات خداوندی است که به شکل اعیان ثابته اخلاقی در حضرت علمی وجوددارند.
به اعتقاد ابنعربی هیچ چیز ذاتا شری وجودندارد و شر صرفاً اموری عارضی است، به نظر او، وجود شر در جهان لازم است تا نظام احسن ایجادشود، او در این مورد در رساله «المسائل» میگوید: « اگر خیر و شر در هستی پدیدارنشوند، اسمای جلالی الهی به ظهور نخواهندرسید، که این محال است»( ابنعربی، 1370 : 46) از دید او ، شرور اخلاقی نیز بر اساس خواستههای نفسانی ایجادمیشوند و ذاتاً شر نیستند بلکه امری عارضی هستند.
2-4-4-اعیان ثابته اخلاقی به اعتقاد ابنعربی، چون وجود تنها از آن خداوند است و ماسوای او فقط مظاهری هستند که اسما و صفات خدا را متجلیمیسازند، و اصلاً وجودی از خود ندارند که بخواهند دست به ایجاد چیزی از صفر بزنند، اخلاق و ارزشهای اخلاقی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.