چکیده:
ایل کلهر یکی از شعب اصلی ایلهای کرد ایران و از کهنترین طوایف غرب ایران است. ایل کلهر بزرگترین ایل کرمانشاه و دومین ایل بزرگ ایران میباشد. مردمان آن کردتبار هستندو به گویش کردی کلهری تکلم میکنند. گیلانغرب پایتختهای اصلی ایل کلهر میباشد. دانشنامه ایرانیکا به عنوان معتبرترین منبع ایران شناسی، از ایل کلهر به عنوان یکی از بزرگترین ایلات کرد نام برده شده است. درقرن یازده میلادی یعنی حدود هزار سال پیش دردوره امپراتوری سلجوقیان کرمانشاه که بیشترین جمعیت کرد کلهر درآنجا میباشد به عنوان پایتخت کردستان انتخاب شد. مسکن اولیه ایل کلهر همراه با گوران بزرگ در نواحی دامنههای کوه شاهو قلعه پلنگان و دیگر نواحی این منطقه بوده است و در کردستان عراق نیز به طور سنتی در اطراف شهر زور خانقین کلار و دیگر نواحی گرمسیری جنوب کردستان عراق حضور داشتهاند. در این مقاله که برگرفته از کتاب ایل کلهر از نگاهی دیگر به تالیف نویسنده همین مقاله می باشد قصد داریم به بررسی و شناخت زبان، موقعیت و حدود ایل کلهر بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
این تفاوت لهجهای از گذشتههای بسیار دور تا کنون در میان قوم کرد مشهود میباشد شادروان حشمتاللهطبیبی در مقاله زبان کردی در کتاب تحفه ناصری، چهار شاخه اصلی برای زبان کردی قائل است که در شاخه سوم آن کردی کرماشانی اشارهای به گویش کلهر نموده است وی معتقد است: بیشتر ایلات و عشایر کرماشان دارای گویش خاصی میباشند که با گویشهای شمال اختلاف دارد و این همان است سابقاً تنها گویش ایل کلهر و زنگنه بوده است و امروزه عشایر گوران، سنجابی، کلهر، وسایر طوایف و تیرههای بین کنگاور تا قصر شیرین و از روانسر تا ایلام با این گویش تکلم میکنند و در حقیقت این گویش را باید گویش کردان شیعی و اهل حق دانست.
مبانی جامعه شناسی و مردم شناسی ایلات و عشایر انتشارات دانشگاه تهران شهریور 74 دستور زبان کردی کرمانشاهی(کلهری) کریم کریم پور ناشرمولف سالهای 1373و1380و 1390 دستور زبان کردی کرمانشاهی(کلهری) کریم کریم پور ناشرمولف سالهای 1373و1380و 1390 شرف خان بلدیسی – امیر، شرفنامه(تاریخ مفصل کردستان) با مقدمه محمد عباسی مؤسس مطبوعاتی علمی صفحه 56 شرف خان بلدیسی – امیر، شرفنامه(تاریخ مفصل کردستان) با مقدمه محمد عباسی مؤسس مطبوعاتی علمی صفحه 56 سر بردند جمعی نیز به ایران مهاجر کردند و پیرامون شهر ها پراکنده شدند 1 2 راوینسون در سفر نامهی خود ضمن تشریح شهر حلوان(محل تبعید اسرائیلیان) در مورد دین مردم کلهر میگوید: معمولاً شهر ذهاب را بطور اشتباه با شهر حلوان یکی از هشت شهر باستانی جهان که محل آن سرپلذهاب قرار داشته یکی دانسته شهر حلوان در 12 کیلومتری ذهاب بر شاهراه بغداد کرمانشاه واقع بوده همان شهر کالح آشور یا حلح محل تبعید اسرائیلیان است.