چکیده:
رودخانه ی کنجان چم از دامنههای غربی ناحیه ی کوهستانی ایلام سرچشمه گرفته و پس از عبور از این منطقه وارد دشت گرمسیری گلان از توابع بخش صالح آباد میشود. این رودخانه با پیوستن شاخههای دیگر به نام کنجان چم وارد دشت مهران شده و به عنوان مرز طبیعی بین ایران و عراق سرانجام در غرب شهرستان مهران از مرز خارج میشود. در حاشیهی این رودخانه در منطقه ی گلان آثار باستانی متعدد ی از دوران مختلف باقی مانده است. این آثار شامل تپههای باستانی، قلاع تاریخی، قنات و محوطههای باستانی است. در این نوشتار تلاش شده تا بخشی از آثار تاریخی وفرهنگی شناسا یی شده در طرح بررسی وشناسایی بخش صالح آباد شهرستان مهران معرفی شود. هرچند بررسی، شناخت و معرفی دقیق علمی این آثار با توجه به تعدد، تنوع، گستردگی و عدم انجام حفاری وکاوش های باستان شناسی به دلایلی امکان پذیر نیست، اما معرفی این آثار می تواند زمینه ای برای تحقیقات علمی گسترده تر باشد.از این رو، در این مقاله برخی آثار و ابنیه ی محدوده ی جغرافیایی گلان و امیرآباد از توابع شهرستان مهران معرفی شده اند. این آثار به وسیله هیئت باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام به سرپرستی نگارنده شناسایی و مستند سازی شده است. گلان در مسیر راه ارتباطی ایلام به مهران و سرزمین عراق واقع شده و امروزه نیز یکی از جادههای مهم مواصلاتی ایران به کشور عراق محسوب میگردد. بررسی ومقایسه ی شناسه های فرهنگی تپههای گلان و چگا آهوان در منطقه مورد مطالعه با تپههای باکسایا، بادرایا، تل عقرب و تل اسمر در نواحی مرزی عراق میتواند اطلاعات مناسبی به دست دهد که در متن گزارش به این مسأله توجه شده است.
خلاصه ماشینی:
بررسي و شنا سايي آثار باستاني حوزه ي رودخانه ي کنجان چم 1 دکترحبيب اله محموديان چکيده رودخانه ي کنجان چم از دامنه هاي غربي ناحيه ي کوهستاني ايلام سرچشمه گرفته و پس از عبور از اين منطقه وارد دشت گرمسيري گلان از توابع بخش صالح آباد مي شود.
بررسي ومقايسه ي شناسه هاي فرهنگي تپه هاي گلان و چگا آهوان در منطقه مورد مطالعه با تپه هاي باکسايا، بادرايا، تل عقرب و تل اسمر در نواحي مرزي عراق مي تواند اطلاعات مناسبي به دست دهد که در متن گزارش به اين مسأله توجه شده است .
دو تپه باستاني به نام هاي باکسايا و بادريا در اين شهر مرزي عراق از دوران باستان برجاي مانده که درسال ١٣١٠ هجري شمسي در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است (ميراث فرهنگي ايلام ).
اما سفال هاي متعدد محوطه اميرآباد I ,II با برخي سفال هاي چگا آهوان «دو خط موازي و يک خط زيگزاگ در قسمت بالا با لعاب قهوه اي و در مواردي شطرنجي » قابل مقايسه است (گزارش هيئت شناسايي و مستند سازي آثار بخش مرکزي مهران ، ميراث فرهنگي استان ايلام ، ١٣٨٢ ).
/ / سفالينه چگا آهوان / بقاياي کاه گل استفاده شده در پوشش مکان هاي استقراري 7 / محوطه با ستاني چگا آهوان مهران / 8 / ابزار سنگي (کج بيل براي خراش زمين وکشت دانه ها ) محوطه قالوه : اين محوطه در موقعيت جغرافيايي ٤٦درجه و ١٦ دقيقه و ٥٣ ثانيه طول جغرافيايي و ٣٣ درجه ،٢٣دقيقه و ٣١ ثانيه عرض جغرافيايي قرارگرفته از شمال به تپه ماهور و بند انحرافي اميرآباد از جنوب به کاروانسراي قالوه ، از غرب به رودخانه ي کنجان چم و تپه ي قالوه و از شرق به ارتفاعات ورگچ منتهي مي شود.