چکیده:
یکی از شناختهشدهترین مکتبهای داستانی جهان، مکتب گوتیک است و القاکردن ترس و وحشت از مؤلفههای اصلی آن بهشمار میآید. ادبیات گوتیک بعد از اینکه در غرب دوران اعتلای خود را طی نمود وارد ادبیات ایران شد و نویسندگان با الهام از آن، به نوشتن داستانهای گوتیک ایرانی روی آوردند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تطبیقی گوتیک در ادبیات ایران و غرب، انجام شد. روش پژوهش مبتنی بر تحلیل محتواست و اطلاعات مورد نیاز بهصورت کتابخانهای جمعآوری شد. نتایج نشان داد آنچه در شکلگیری داستانهای گوتیک تأثیر داشته و آنها را از سایر داستانها متمایز میکند فضاسازی و شخصیّتپردازی است که در هر دو ادبیات ایران و غرب مشترک است. اما فضاسازی در گوتیک غربی به دلیل وجود مکانهایی مانند کلیساها، قلعهها و ساختمانهای بلند و نوکتیز، در چنین مکانهایی اتفاق میافتد ولی در گوتیک ایرانی معمولاً در فضاهای متروک و دور از شهر، قبرستان یا روستاهای خالی از سکنه اتفاق میافتد. از نظر شخصیتپردازی نیزدر گوتیک غربی وجود یک موجود گوتیکی باعث ایجاد اعمال ترسناک نظیر قتل و نابودی میشود، اما در داستانهای ایرانی شخصیتهای گوتیک معمولاً شخصیتهایی با بیماری و آشفتگیهای روانی هستند.
One of the most well-known schools of fiction in the world is the Gothic school, and the induction of fear and panic is one of its main components. Gothic literature entered Iranian literature after its rise in the West, and inspired writers to write Persian Gothic stories. This research has been done with the aim of comparative study of Gothic in Iranian and Western literature. The research method was based on content analysis and the required information was collected in the form of libraries. The results showed that what influences the formation of Gothic stories and distinguishes them from other stories is the atmosphere and characterization that is common in both Iranian and Western literature. But the creation of space in Western Gothic due to the existence of places such as churches, castles and tall buildings, in such places, but in the Persian Gothic usually occurs in deserted spaces away from the city, cemeteries or uninhabited villages. In terms of characterization, in Western Gothic, the existence of a Gothic creature causes horrific acts such as murder and destruction, but in Persian stories, Gothic characters are usually characters with illness and mental disorders.
خلاصه ماشینی:
از جمله شباهت هايي کـه در داسـتان هـاي گوتيک ايران و غرب ديده مي شود، کيفيت صحنه سازي در ايجاد رعب و وحشت و هراس در ذهن خواننده اسـت و شـيوه هاي متفاوت در بهره گيري از عناصر گوتيک ، تفاوت در مکان وقايع و عواملي که در ايجاد دلهره و تـرس در ذهـن خواننـده مؤثر هستند نيز مشخصه هايي محسوب مي شوند که باعث تفاوت داستان هاي گوتيک در ايران و غـرب مـي شـود.
اما داستان نويسي غرب ، قدمتي به مراتب طولاني تر از ادبيات داستاني ايران دارد و تمامي مکاتـب را بـا سير تاريخي خود پشت سر گذاشته است ، براي مثال ، در داستان نويسي غربي، بسياري از مکاتب و اتفاقات اجتماعي رخ داده بود تا زمينه را براي ظهور مکتب گوتيک آماده کند، اما ايران از تجربه اين مکاتب و تحولات محـروم بـود و از آن جـايي کـه «داستان نويسي ايران ، به نسبت داستان نويسي جهان عمر کمتري دارد و کاملاً ريشه در شهر و شهرنشيني امروزي دارد، بسيار کم ، به سراغ اين نوع رفته است .
همچنين مؤلفه هاي ديگري چون عوامل بيگانه و ناشناخته ، نور و تاريکي، صدا و خون نيز از عواملي هستند که در داستان هاي گوتيک ايراني و غربي مشاهده مي شود و فضاسازي و شخصيت پردازي داستان ها به گونه اي است که حس ترس ، هراس ، وحشت ، آشفتگي و اضطراب را در خواننده ايجاد مي کند.