چکیده:
دانه های روغنی از اقلام عمده وارداتی ایران در بخش کشاورزی بوده و همچنین، سرانه مصرف روغن خوراکی در کشور حدود دو برابر سرانه مصرف جهانی است. از اینرو، با توجه به افزایش شیوع بیماریهای قلبی عروقی و چاقی در جامعه و از سوی دیگر، نیاز بدن به اسیدهای چرب و ضرورت استفاده از روغنها در پخت انواع غذا و شیرینی، لازم است عوامل مؤثر بر میزان و نوع روغن مصرفی خانوارها به طور دقیق بررسی شود. در این راستا، مطالعه حاضر در سال 1398 روی 245 خانوار ساکن در شهرستان مشهد صورت گرفت. نمونه گیری جامعه آماری پژوهش به شیوه تصادفی ساده و گردآوری داده ها و آمار از طریق تکمیل پرسشنامه انجام شد. پردازش داده ها نیز با استفاده از روش های آمار توصیفی و همچنین، مدل سازی لاجیت چندگانه و ترتیبی انجام پذیرفت. نتایج مطالعه نشان داد که متغیرهای اهمیت به سلامتی، تحصیلات، آگاهی از وجود پالم و تعداد اعضای خانوار بر نوع روغن مصرفی اثرگذار است. با توجه به نتایج تحقیق، سهم روغن مایع از کل روغن مصرفی خانوار 41 درصد بوده و سهم مصرف روغن های محلی در رژیم غذایی خانوار به دلیل قیمت بالای آن حدود 2/4 درصد برآورد شده است. روغن های طبیعی نیز علیرغم مفید بودن، تنها حدود 24 درصد از کل مصرف روغن خانوارها را تشکیل میدهند. بنابراین، پیشنهاد میشود که با اجرای برنامه های آموزشی و ترویجی مناسب و با آگاهی رسانی بیشتر به مصرف کنندگان، مزایای مصرف روغنهای طبیعی و محلی در مقایسه با سایر روغنها بیش از پیش برای جامعه تبیین شود.
The results of this study show that liquid vegetable oils are the most consumed oil by households and solid hydrogenated vegetable oils are the second most consumed oil in households and natural oils are the least consumed oil. Given the industrial strength of the vegetable oils, this pattern of consumption is an inappropriate pattern. Therefore, the relevant organizations and authorities have to think about remedying these issues. Variables such as age, education, palm awareness, price, and health importance can affect the pattern of consumption. Accordingly, it is suggested that educational programs be distributed, and that excessive advertising of vegetable oils containing saturated fats, tannins and palms, and preventing the use of natural and local oils through appropriate promotional programs and proper cultures of tastes. Because local oils are also rich in value, but due to their lower production rates, their cost of production is high and therefore the prices of these oils are high and it is suggested that the production and distribution of vegetable oils is less and the production capacity more to the production of quality local or natural oils, and with the mass production of these oils, the cost of it will be lowered, thus avoiding the use of vegetable oils containing harmful fatty acids and helping to maintain the health of the community.
خلاصه ماشینی:
در ايران ، روغن نباتي (گياهي)، به عنوان يکي از محصولات مهم مورد نياز مردم ، در کانون توجه قرار گرفته و مصرف آن پس از سال ١٣٢٠ رواج بيشتري يافته است ، زيرا پيش از آن نيز از روغن هاي حيواني استفاده ميشد (٢٠١٧ ,MIMT).
همچنين ، براي بررسي عوامل اثرگذار بر ميزان سرانه روغن مصرفي خانوار در يک ماه ، از الگوي لاجيت ترتيبي استفاده شده ، به گونه اي که متغير وابسته در اين الگو به پنج طبقه تقسيم بندي شده است ، که عبارت اند از: ١- کمتر از نيم کيلو، ٢ - بين نيم تا يک و نيم کيلو، ٣- بين يک و نيم تا دو و نيم کيلو، ٤- بين دو و نيم تا سه و نيم کيلو، و ٥- بيش از سه و نيم کيلو در ماه .
Wald test 163 جدول ٢- متغيرهاي تحقيق (رجوع شود به تصویر صفحه) مأحذ: يافته هاي پژوهش متغيرهاي مستقل اثرگذار بر متغير وابسته عبارت اند از: جنسيت سرپرست خانوار، شغل سرپرست خانوار، شغل همسر، تحصيلات سرپرست خانوار، سطح درآمد خانوار، تعداد اعضاي خانوار و آگاهي از وجود پالم ، که اثر اين متغيرها بر متغير وابسته در هر دو مدل لاجيت چندگانه و ترتيبي ارزيابي شده است .
جدول ٣- درصد فراواني نوع روغن مصرفي خوراکي توسط خانوارها (رجوع شود به تصویر صفحه) مأحذ: يافته هاي پژوهش براي بررسي عوامل اثرگذار بر سطح روغن مصرفي، از مدل لاجيت ترتيبي استفاده شده ، که نتايج آن در جداول ٤ و ٥ آمده است .
Analysis of the factors affecting the consumption pattern of edible oils: a study of households in Sanandaj County.
Journal of Agricultural Economics and Development, 27(20): 230-241.