چکیده:
اجتهاد در تاریخ همواره بهصورت فردی انجامگرفته است. در این مقاله» حجیت و اعتبار اجتهاد شورایی و گروهی
موردبحث قرار گرفته است. ازنظر موضوعی» اجتهاد بهعنوان عملیاتی تخصصی موردنظر است که بهصورت
گروهی انجام میگیرد. بررسی ادله اجتهاد و نظر از مجتهد بهعنوان مهمترین دلیل, نشاندهنده ملاک حجیت» در
اجتهاد فردی و در اجتهاد شورایی و گروهی است. تحقق حجیت در اجتهاد شورایی بهمراتب بیش از اجتهاد فردی
است. یکی از مهمترین اصول اجتماعی اسلام اصل شورا و مشاوره است که در منابع اسلامی بادقت و اهمیت
خاصی مطرح و در سیره پیامبر اکرم(ص) و اصحاب گرامیاش جایگاه ویژهای دارد بهطور ی که میتوان گفت:
«نهاد شورا» ستون فقرات جامعه اسلامی و شیوهای بینظیر در مدیریت موفق و کارآمد جمع مسلمانان است.
اصل مشورت و تبلال نظر با صاحبان فکر و اندیشه و تجربه؛ در تاریخ بشر قلمروی وسیعتر از زندگی جمعی داشته
است. انسانها همواره در حل مشکلات و رهیابی به نظرات صائب و رهایی از بنبستها در حیطه حیات فردی و
اجتماعی به این اصل تمسک جستهاند. عمدهترین نقطه عطفها و تحولات اساسی در زندگی انسانها زمانی
رخداده است که انسان از پوسته خودمحوری و تکروی و خودکامگی بیرونآمده و از رهگذر جمع و خرد و تفکر
جمعیء حرکت را آغاز کرده است. این مقاله میکوشد تا با استناد به آّیات قرآن و سنت پیامبر(ص) به بیان چرایی
و چگونگی شورا و گستره آن بپردازد و به پرسشهای مربوطه دراینخصوص با روش توصیفی تحلیلی پاسخ دهد.
خلاصه ماشینی:
(ابن فارس، ابو الحسین، احمد، معجم مقاییس اللغه،ج3ص 76) بنابراین اجتهاد شورایی در اصل به معنی مکیدن زنبور از شیره گلها است و کسی که با دیگران مشورت میکند آرا و نظرات آنان را دریافت میکند و همانطوری که زنبورعسل با تلاش و جستجو، گلها و گیاهان مناسب را شناسایی و سپس شیره آنها را میمکد و آن را در درون خود پالایش و بعد بهصورت عسل شیرین و مصفی خارج میسازد و انسان از آن استفاده میکند، انسانها نیز افراد واجد شرائط را شناسائی و با آنها رایزنی کرده و آرا آنان را مییابند و سپس با مقایسه آنها، بهترین رأی را جذب و به کار میبندند؛ لذا در تعریف اصطلاحی شورا آمده است: آگاهی از رأی کارشناسان برای رسیدن به بهترین رأی و نظری که به صواب و حق نزدیک است.
یعنی پیامبر(ص) در تمام مسائل مربوط به اسلام و زندگی مسلمانان ، امور دعوت، جنگ و صلح، مسائل عمومی، عملکردها، تصمیمگیری ها و برنامه ریزی ها برای رسیدن به اهدافی که مرتبط باسرنوشت عمومی امت اسلامی است ، باید مبتنی بر شوری و اجتهاد شورایی حرکت کند .
سنت پیامبر(ص) بهعنوان دومین منبع ؛ دین، شورا و مشاوره را مورد تأکید قرار داده و از مسلمین خواسته است در امور از استبداد رأی و تک روی پرهیز نموده و با دیگران مشورت نمایند در غیر این صورت رأی آنها بیارزش بوده و موجب فساد و تباهی میگردد که خود نوعی حجیت بخشیدن به اجتهاد شورایی و سازوکار آن است.