چکیده:
هدف پژوهش، مقایسۀ اثربخشی آموزش مهارتهای زندگی با و بدون آموزش ذهنآگاهی بر میزان شایستگی هیجانی- اجتماعی دانشآموزان معلول جسمی ـ حرکتی بود. پژوهش از نوع آزمایشی، با طرح پیشآزمون- پسآزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری، شامل همۀ دانشآموزان پسر معلول دورۀ دوم متوسطه مدارس استثنایی شهر تهران بود که از آن، نمونه پژوهش به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شد. شرکتکنندگان 45 نفر بودند که بهطور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل گمارده شدند. گروه یک، آموزش مهارتهای زندگی و گروه دو، آموزش مهارتهای زندگی با آموزش ذهنآگاهی دریافت نمود. گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. هر سه گروه، پیش و پس از آموزش و یکماه پس از پایان آن، به پرسشنامۀ شایستگی هیجانی- اجتماعی پاسخ دادند. تحلیل دادهها با روش تحلیل واریانس اندازهگیری مکرر و تحلیل کوواریانس چند متغیری انجام شد. نتایج نشان داد، نسبت به گروه کنترل، شایستگی هیجانی- اجتماعی درگروه یک، بهطور کلی و بهویژه در مؤلفههای خودآگاهی، آگاهی اجتماعی و خودمدیریتی؛ و در گروه دو، بهطور کلی و در تمامی مؤلفهها افزایش یافت. مقایسۀ دو روش آشکار ساخت که با آن که مهارتهای شناختی و هیجانی و مدیریت آنها بهنحو معنیدار در هر دو گروه آزمایشی افزایش یافت، همراه نمودن آموزش ذهنآگاهی با آموزش مهارتهای زندگی، در مجموع اثر افزودهای بر مهارتهای مذکور ندشت. بنابراین میتوان گفت که اهمیت دادن به آموزش مهارتهای زندگی و ذهنآگاهی میتواند پیامدهای سودمندی برای دانشآموزان معلول داشته باشد و نتیجه آن تربیت افرادی با شایستگی اجتماعی بالا خواهد بود.
The aim of this study was to compare the effectiveness of life skills training with and without mindfulness training on the emotional-social competence of students with physical abilities. This study adopted a pre-test and post-test experimental design with one control group. The statistical population of the study included all male students in special high schools for the disabled in Tehran. A purposive sampling method was used and 45 students were selected as study participants, who were randomly assigned to two experimental groups and one control group. Group one received life skills training and group two received life skills training along with mindfulness training. All three groups answered the Social-Emotional Competence Questionnaire, before and after the training courses and one month after the end of the course. Data analysis was performed using repeated measures analysis of variance and multivariate analysis of covariance. The results showed that social-emotional competence, in general, and self-awareness, social awareness, and self-management, in particular, increased in group one compared to the control group. In group two, social-emotional competence and all its components increased. Overall, although social-emotional and cognitive competencies and their management increased significantly in both experimental groups, combining mindfulness training with life skills training did not have additional effects on the above-mentioned competencies. In brief, it can be said that life skills training can have beneficial effects on students with physical disabilities and enhance their social and emotional competencies.
خلاصه ماشینی:
نگاهي به تعاملت اجتماعي اين افراد، ســه مشــکل اصــلي را پديدار ميکند: رواب بين اين دانشآموزان با همســالن ) ,Brock &Feldman, Carter, Asmus, ٢٠١٧ ,Pimentel &Ferreira, Aguiar, Correia, Fialho, ;٢٠١٦(، دوسـتيها ) ,Kirk &Leyser ٢٠١٨ ,Kullberg &Olsson, Dag, ;٢٠١١(، و پـذيرش اجتمـاعي )٢٠١٣ ,Harkins(.
يکي از روشهـاي افزايش توانمنـديهـاي جواـنان معلول، آموزش مهـارتهـاي زنـدگي اســـت، کـه نقش مهمي در موفقيـت آينـده دانشآموزان دارد )٢٠١٨ ,Meo &Cassidy, Franco, (، و افراد را در تحقق اهداف اجتماعي و برخورد با موقعيت ها و چـالشهـا تقويـت )٢٠٢٢ ,Varghese &Dey, Patra, Giri, (، و براي زنـدگي آمـادهتر ميکنـد )٢٠٢١ ,Korkmaz &Bolat (.
ـتاثير آموزش مهـارتهـاي زندگي بر مهـارتهاي اجتمـاعي و خشـــم در دانشآموزان دبيرســــتاني ) ,Garmaroudi &Javidi ٢٠١٩(، خودتنظيمي و خودکارآمدي )٢٠١٩ ,Ezatinia &Esmaeili (، مهارتهاي مقابلهاي ) Rahi ٢٠١٥ ,Rahbar(، مشــکلت بينفردي )٢٠١٤ ,Hasani &Mirzaei (، خودتوانمندســازي اجتماعي )٢٠١٣ ,Ashoori &Pourmohamadreza Tajrishi, Jalile Abkenar, (، اضـطراب، شـادي و کنترل خشـم )٢٠١١ ,Molavi &Baghaei-Moghadam, Melekpour, Amiri, (، و شـايسـتگي اجتماعي )٢٠١٩ ,Galehdar &Khosravi, Timurinejad, Mardanizadeh, Taheri Mirghaed, ( مورد تاييد قرار گرفته اســت.
يافتههاي اين پژوهش، با مطـالعـات پيشـــين همخوان اســـت ، کـه در آنهـا نيز، ـتاثيرات آموزش ذهنآگـاهي بر خودتنظيمي و انعـطــافپــذيري ذهـي )٢٠٢١ ,Smith ;٢٠١٦ ,Maroco &Carvalho, Pinto (، توجــه و رفتــار )٢٠١٩ ,Castillo(، همـدلي، مهربـاني و شـــفقـتورزي ) ;٢٠١٧ ,Burckhardt ;٢٠١٩ ,Albrecht ٢٠٢١ ,Kabat-Zinn ;٢٠١٠ ,Johnson &Huppert (، هيجـانهـاي مثبـت و عزتنفس ) ,Aghasi ٢٠١٨ ,Aghaei &Farhadi, (، حفظ آرامش، پذيرش و تحمل مشــکلت ) & ,Dortaj, Towhidi ٢٠٢٠ ,Tajrobehkar(، آگـاهي عـاطفي )٢٠٢١ ,Smith(، و مهـارتهـاي اجتمـاعي )٢٠٢٠ ,Cardinal( معلولن دبيرســتاني مشــاهده شــده بود.