چکیده:
کیفرخواست شفاهی یکی از گونه های رسیدگی اختصاری در نظام های دادرسی کیفری است که افزون بر گونه نوشتاری آن مطرح شده و با بایسته های خود در فرایند کیفری، نمونه ای از مدیریت گرایی این نظام ها در چهره دگردیسی عملیاتی در راهبردهای متعارف به شمار می آید. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، درصدد است. بدین پرسش پاسخ دهد که مولفه ها و بایسته های نهاد کیفرخواست شفاهی در نظام دادرسی کیفری ایران چیست؟ کیفرخواست شفاهی درخواست دادستان از دادگاه برای محکوم کردن متهم به ارتکاب جرم به مجازات مقرر است. این نهاد کیفری قلمرو شکلی و موضوعی ویژه ای را دارد. نقش آفرینی محدود بازپرس در انجام رسالت ذاتی دادستان، انحصار اخذ تامین کیفری به دادگاه و... برخی بایسته های عملیاتی کیفرخواست شفاهی است. این نهاد کیفری، آثار مهمی را همانند شتاب بخشیدن در تعیین واکنش رسمی، مدیریت گرایی فرایند کیفری و تحقق دادرسی منصفانه به همراه دارد. این پژوهش دریافته است که کیفرخواست شفاهی نهادی مهم می باشد که باید در موارد مناسب، استوارانه در دستور کار دادستان ها قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
قانون گذار کيفري نيز با توجه به اين امر و در راستاي هماهنگي با ديگر مواد قانون و ازجمله ماده ٧ مبني بر ضرورت حفظ حقوق شهروندي طرفين در همه مراحل فرايند کيفري، امکان تحقق کيفرخواست شفاهي را از جانب دادستان اختياري دانسته است ؛ چراکه دادستان حتي در جرايم يادشده در ماده ٨٦ نيز بايد تشخيص دهد که آيا تصميم او مبني بر بيان شفاهي ادعا عليه متهم به اصول راهبردي آئين دادرسي کيفري خدشه اي وارد ميآورد؟ در اين صورت بديهيترين انتظار از او اکتفا به صدور کيفرخواست کتبي است .
از همين رو در راستاي هماهنگي ميان کنشگران فرايند کيفري، نقش آفريني دادستان ، بازپرس و دادرس کيفري در يک راستا قرار داده شده است تا جرايم يادشده در ماده ٨٦ با شتابي بيشتر رسيدگي شوند و از اين راه ويژگي سرعت در دادرسي پاس داشته شود، ضمن آنکه پيش بيني ضرورت برقراري حقوق دفاعي متهم نيز لزوم توجه به ويژگي دقت را در آن نشان ميدهد.
9 / 20 برگزاري تفهيم اتهام بدين صورت در کيفرخواست شفاهي، در زمينه پاسداشت اصل برابري سلاح ها نيز بسيار اثرگذار است ، زيرا در يک سوي اين جدال ، دادستان - و البته گاه با همراهي بازپرس - قرار دارد که قانون گذار کيفري براي او امکان طرح ادعاي شفاهي را عليه متهم پيش بيني و دادرس کيفري را به برگزاري فوري جلسه دادرسي ملزم داشته است .