چکیده:
از نظر کتب روانشناسی و اسلامی اثرگذارترین عامل بر رفتارکودک، در هفت سال دوم زندگی آنها محیط اطرافشان است. فضایی که کودکان در آن حضور مییابند در شکلگیری شخصیت و رشد همه جانبهی آنها اثرگذار است که متاسفانه امروزه در کشور ما ایران توجه به این مساله و طراحی فضایی مناسب که کودک خود بتواند درآن به تفکر و کاوش بپردازد، بسیار کم اهمیت است. فرآیند طراحی فضای کودکانه دارای ساختاری پیچیده و نامعین است و طراح تنها با دانش شخصی خود نمیتواند پاسخگوی همهی نیازهای مسالهی طراحی باشد. از این رو از روشهای دیگری مانند طراحی مشارکتی یعنی گفتوگوی مستقیم با کودکان کمک میگیرد. تمرکز این مقاله بر طراحی فضا برای کودکان شش تا نه سال است. بهترین راه برای برقراری ارتباط با کودک و شناخت روحیهی آنها برای طراحی فضای معماری، نقاشی است. زیرا کودک با نقاشی خود، تمایلات و آرزوهای خود را از طریق نقاشی به بزرگتر خود منتقل میسازد. مقالهی حاضر به طراح کمک میکند تا به پاسخ پرسش «فضای آموزشی مطلوب برای دانشآموزان دورهی ابتدایی براساس نشانهشناسی نقاشی آنها چگونه فضایی است؟» برسد و از طریق تجزیه و تحلیل نقاشی کودکان براساس علم نشانهشناسی و ارائهی راهکارهای طراحی، براساس آنها به طراحی فضا برای کودکان در بازهی سنی شش تا نه سال بپردازد. برای دستیابی به هدف مذکور، از روش تحقیق ترکیبی و برای جمعآوری دادهها از روش تصویرمبنا استفاده شده است. طبق این پژوهش با تحلیل و دستیابی به پارامترهای استخراجشده از نقاشیها میتوان محیطی آموزنده و خوشایند برای کودکان طراحی کرد. روش تحقیق این مقاله، روش تحلیل محتوا است و با مطالعات کتابخانهای و میدانی از طریق گفتوگوی مستقیم با کودکان همراه است. نتایج این پژوهش به طراحان میگوید که برای طراحی فضای آموزشی باید به عواملی مثل طبیعت، نشاط و سرزندگی، دانش و خرد، امنیت و آرامش توجه داشت؛ عواملی که نیازمند فضای باز و پارکمانند یا باغگون خواهد بود و به جای مدرسه باید نام پارکمدرسه بر فضای آموزشی نهاد.